چکیده فعالیت راهزنان به دلیل ماهیت این گروه همواره در سایه ابهام باقی مانده است. در صورتی که ماهیت راهزنان هر چه بوده باشد، به عنوان یکی از گروه‎هایی که با فعالیت های خود بخش‎های تمدنی و اقتصادی و به طورکلی امنیت جامعه و اقتدار حکمرانان را تحت تأثیر قرار می دادند، قابل بررسی و ملاحظه است. علاوه بر این روزگار حکمرانی مغول ها به ویژه در اواخر دوره ایلخانی در ایران دوره ویژه ای از جهت رشد و افزایش...

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوّف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایستة دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی، اهمیت زیادی برای آن قایل شده و آن را اصل و ریشة همة احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و ابعاد گوناگون آن ر...

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوّف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایستة دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی، اهمیت زیادی برای آن قایل شده و آن را اصل و ریشة همة احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و ابعاد گوناگون آن ر...

در متون صوفیانه و عارفانه و در آموزه‌های عارفان، مبحث اسماءالله جایگاه ویژه‌ای دارد که می‌توان گفت تقریباً از سایر مباحث عرفانی گسترده‌تر و بااهمیت‌تر است. به‌خصوص بحث در باب اسماء جمالی و جلالی پروردگار، چگونگی جلوۀ آن‌ها و آثار خاصی که هریک در روح انسان به‌جا می‌گذارند، بخش اعظمی از آثار عرفانی را به خود اختصاص داده است و نویسندگان صوفی‌مسلک به طرح نظریات خویش در این زمینه پرداخته‌اند. در این ...

بررسی شرح هایی که بر متون گوناگون تألیف شده است و مقایسه رویکرد و روش آن ها، نشان می دهد که آن ها از سبک و سیاق ثابت و یکسانی که مبنایی مشخص و تعریف شده داشته باشد، پیروی نمی کنند. برای شرح متن اتخاذ روشی علمی متناسب با ماهیت آن، لازم و ضروری است؛ بنابراین برای رسیدن به چنین روشی، شارح باید با درنظر گرفتن نوع متن، سطح مخاطبان و هدف خود از شرح نویسی، روشی را برگزیند که با ویژگی های هر متن بیشتری...

بخش قابل توجهی از متون منظوم و منثور ادبیات فارسی را مضامین عارفانه تشکیل می‌دهد. در متون عرفانی نیز مانند دیگر آثار ادبی، از طبقات و پیشه­ های گوناگون مردم جامعه به بیان‌‌های مختلف سخن گفته شده و هر نویسنده و شاعر، با توجه به سبک شخصی و یا متأثر از محیط اجتماعی و سیاسی عصری که در آن زیسته، نگاه متفاوتی از اقشار مختلف جامعه ارائه کرده­ است. یکی از این اقشار، قاریان قرآن هستند. در دورۀ زمانی قرن...

متون عرفانی از مهم‌ترین متونی هستند که به منظور انتقال آموزه‌های معرفتی و اثرگذاری بر مخاطبانی که دغدغۀ آگاهی و تربیت باطنی دارند، تنظیم شده‌اند. از این رو به نظر می‌رسد در راستای تحقق این هدف، از شگردهای خاصی در بیان بهره گرفته شده‌است. با توجه به شیوۀ سخن در این دست آثار، می‌توان متون عرفانی را در شمار متون خطابی دانست. در این پژوهش، ضمن نگاه به مفهوم خطابه و سیر تاریخی آن، ابزارهایی چون تمثی...

نثرهای عرفانی، بخش قابل توجّهی از متون منثور فارسی را تشکیل می دهند. این آثار با تمام جلالت قدری که دارند، از نظر شکل، زبان، اسلوب بیان، موضوع و محتوا، یکسان نیستند. گاه تخطّی از اصول تثبیت شده ی یک ژانر، آن چنان برجسته است که مخاطب، در صدد مطالعه یِ دوباره یِ ارزش های آن نوع ادبی می شود.؛ چرا که هنگام مطالعه، بین آثار پیشین و آثاری که پیش رو دارد، تفاوت های قابل ملاحظه ای مشاهده می کند. از سوی دیگ...

امروزه در پرتو مطالعات میان­رشته­ای می­توان به درک و خوانش متفاوتی از متون ادبی دست یافت و از آنها لذتی دوچندان برد. مقالۀ حاضر با بهره­گیری از چنین رویکردی، با استفاده از نظریۀ جُرم­شناسانۀ «پنجرۀ شکسته»، برخی حکایت­ها و ضرب­المثل­های ادبیات فارسی را بازخوانی کرده است. این نظریه می­گوید: اگر جلوی ناهنجاری­ها و جرم­های کوچک گرفته نشود، جرم­های بزرگ به وقوع خواهد پیوست. در مقدمه نحوۀ شکل­گیری این...

منتقدان و پژوهشگران ادبی در تحلیل عرفانی آثار ادبی معاصر بیشتر به بررسی اشعار فارسی پرداخته‌اند؛ در حالی‏که نثر داستانی به‌ویژه داستان کوتاه، در دهه‌های اخیر در بازتاب دادن باورها، رفتارها، و آموزه‌های عرفانی نقش بسزایی داشته است؛ داستان کوتاه دلاویزتر از سبز نوشته علی مؤذنی ازجمله این داستان‌ها است. هدف ما در این مقاله این است که این داستان را با روش توصیفی تحلیل کنیم و با بررسی آن در سه سطح د...