در این نوشتار جایگاه و عملکرد بعضی از «نقش نما»ها یا «نشانه های نحوی» که بیانگر نقش واژه در عبارتند در زبان تبری، بحث و بررسی شده است. در زبان تبری، حرف های اضافه برخلاف گویش معیار فارسی، پس واژۀ متمم سازند و گاه معانی مختلفی دارند. ترکیب های وصفی و اضافی برخلاف زبان فارسی معیار که «هستۀ آغازین» است، در زبان تبری «هستۀ پایانی» است. همچنین رفتار نحویِ «را» اگرچه در فارسی امروز نشانۀ مفعولی است، د...

این مقاله به تحلیل مفهوم تربیت در اندیشه و زبان فارسی اختصاص دارد. تحلیل مفاهیم از رویکردهای اساسی در فلسفه تحلیلی تعلیم و تربیت است که از نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه فلاسفه تحلیلی تعلیم و تربیت بوده است. از آنجا که تاکنون در باب تحلیل مفاهیم تربیتی در زبان فارسی اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است، این نوشتار می تواند گامی کوچک در این زمینه باشد. ریشه شناسی واژه تربیت، تحلیل مفهوم تربیت و واژه ه...

در این مقاله ، کوشش شده است تا دو ترجمه آغازین از ترجمه‌های قرآن با دو گویش مورد بررسی و مقایسه از نظر زبانی و واژگانی قرار گیرد. ترجمه اول، ترجمة قرآن قدس با گویش سیستانی و دیگر ترجمه قرآن پاک با گویش خراسانی، است. در هر دو ترجمه واژه‌های مشترک وجود دارد چرا که زبان دری زبان پایه و معیار بوده است امّا در بعضی موارد می‌بینیم که در ترجمه واژه عربی قرآنی به زبان فارسی، گویش خاص منطقه دخیل است. در ...

با غلبۀ مغول‎ها بر حکومت خوارزمشاهیان و تأسیس حکومت ایلخانی در ایران، عناصر تازه‎ای در ابعاد گوناگون زندگی ایرانیان وارد گردید که به طرز چشمگیری حیات اجتماعی ایران را دگرگون ساخت. نمونۀ قابل توجهی از این دگرگونی و تغییرات اجتماعی این دوره، در زمینۀ وضعیت و زندگی زنان این روزگار قابل مشاهده است. به‎نظر‎می‎رسد که حکمرانی مغول‎ها در ایران بر نوع و کیفیت حضور زنان در جامعۀ ایرانی تأثیرگذار بود و چن...

تعبیرها و مفهوم های متفاوتی از واژه های مهندس و مهندسی وجود دارد که در بسیاری از موارد برنامه ریزی و حتی موضوع های آموزشی را با چندگویی و برداشت های متفاوت رو به رو می سازد. در مقاله حاضر کوشش شده است تا با تکیه بر ریشه واژه های یاد شده در منابع فارسی و انگلیسی، به تعریف واژه های مهندس و مهندسی و دامنه علمی و توانایی های فنی آنها پرداخته شود و در خاتمه، هدف، فلسفه و اخلاق مهندسی به روشنی تعریف...

رایج‌ترین نوع وام‌گیری زبان، وام‌گیری واژگانی است. امروزه هیچ زبانی را در دنیا نمی‌توان یافت که از زبان‌های دیگر متأثر نشده باشد. از جمله این تأثیرات، تأثیر و تأثر زبان‌های ترکی و فارسی بر یکدیگر بوده است. زبان ترکی کلمات بسیاری را از زبان فارسی قرض گرفته و کلمات دیگری هم قرض داده است. این تأثیر و تأثر، در بعضی از زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی بیشتر از سایر زبان‌ها بوده است؛ به عنوان مثال، گویش همد...

روانشناسی علمی به مثابه علم جدیدی که سابقه ای طولانی در عرصه علم ندارد در مسیر انتقال و ترجمه نیاز به اصطلاحات و واژه های مناسب و معادل در زبان فارسی پیدا می کند. فرهنگ علوم رفتاری تلاشی است در جهت یافتن معادلها و تعاریف مناسب برای واژه های این علم جدید و علوم مرتبط با آن نظیر علوم تربیتی‘ مقاله حاضر سعی دارد با نقد و ارزیابی از این کتاب به رفع اشکالات موجود در آن در چاپهای آتی کمک نماید.

در این نوشتار جایگاه و عملکرد بعضی از «نقش‌نما»ها یا «نشانه‌های نحوی» که بیانگر نقشِ واژه در عبارتند در زبان تبری، بحث و بررسی شده است. در زبان تبری، حرف‌های اضافه برخلاف گویش معیار فارسی، پس‌واژۀ متمم‌‌سازند و گاه معانی مختلفی دارند. ترکیب‌های وصفی و اضافی برخلاف زبان فارسی معیار که «هستۀ آغازین» است، در زبان تبری «هستۀ پایانی» است. همچنین رفتار نحویِ «را» اگرچه در فارسی امروز نشانۀ مفعولی است، ...

با گذشت نزدیک به هفت دهه از تأسیس نخستین فرهنگستان در ایران، تاکنون بررسی جامعی درباره واژه های مصوب فرهنگستان های متولی امر واژه گزینی در گذشته و حال صورت نگرفته و لذا هنوز بسیاری از مسائل نظری و مشکلات عملی این کار به درستی طرح نگردیده است. هدف این تحقیق نقد علمی اصول و ضوابط واژه گزینی فرهنگستان سوم (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) و بررسی دقیق موانع پذیرش واژه های عمومی مصوب آن است. روش اتخاذ ش...

طی قرنهای دوم و سوم و چهارم ، انبوهی از عوامل فرهنگی – اجتماعی – علمی ایرانی به جهان اسلام راه یافت. این عوامل ، علاوه بر انکه درتفکر مسلمانان و زمینه های اجتماعی و هنری شان اثر می گذاشت، گاه نامهای فارسی خود را به دوش کشیده تقدیم زبان عربی می کرد. در این باب ، رساله تبصر جاحظ سندی پربهاست که هم نحوه برداشت مسلمانان را از امر بازرگانی آشکار می سازد و هم انبوهی کلمه فارسی معرب در بردارد.