چکیده در اسلام، یکی از کلیدهای اصلی ایمان، «صبر» معرّفی شده است؛ ولی دامنة معنایی این واژه در عرف عام، به قدری محدود شده که تنها در معانی «مکث، تحمّل سختی ها و قانع شدن در برابر وضع موجود» ظهور یافته است. براین اساس، مقالة حاضر بر آن است که در یک فرآیند تدریجی، با لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی معنای...

چکیده ندارد.

ریشه­شناسی واژگان گویش‌های مختلف ایرانی هم به شناخت بیشتر ویژگی‌های آوایی این گویش‌ها کمک می­کند، هم به ریشه­شناسی واژه­های فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. گویش‌های ایرانی گنجینۀ عظیمی از داده­های زبانی هستند که می­تواند در زبان‌شناسی زبان‌های ایرانی استفاده شود. این مقاله به ریشه­شناسی 12 واژه از گویش‌های مختلف ایرانی می­پردازد. درمورد هر واژه پس از بررسی برابر یا همریشۀ واژه در دیگر گ...

نادر ابراهیمی نمایشنامه ­نویس، مستندساز، ترانه­ سرا و یکی از داستان­ نویسان برجستۀ معاصر است که افزون بر داستان‎های کوتاه خود و دیگر آثارش، رمان هفت جلدی آتش بدون دود را نوشت که با نگارش آن جایزۀ "نویسنده برگزیده ادبیات داستانی ۲۰ سال بعد از انقلاب" را به خود اختصاص ­داد. علاوه ­بر قدرت داستان­ نویسی، انتخاب زبان ادبی و نثر شاعرانه، یکی از برجستگی­ های آتش بدون دود و دیگر آثار ابراهیمی است که و...

واژه «شیطان» که به دفعات در قرآن کریم آمده است، از پیدایش لفظ تا کسب مفهوم قرآنی­ اش تطور قابل ملاحظه­ ای داشته است. با معناشناسی این واژه به روش تاریخی، معلوم می­ شود بر خلاف تصور اکثر اهل لغت، لفظ «شیطان» اشتقاقی از ریشه «شطن» به معنی دور شد یا «شیط» به معنی سوخت و هلاک شد، نیست، بلکه در پیدایش این کلمه و حتی تطور معنای آن تا مفهوم قرآنی ­اش انتقال معانی حسی مقدم بوده است. اما در بخش معناشناس...

ترکیب از جمله مقوله هایی است که بسیاری از زبان شناسان از دیرباز مورد توجه و مطالعه قرار داده اند. شاید زایابودن این فرایند، دلیلی موجه برای این امر در بسیاری از زبان ها، از جمله فارسی است. از آنجا که این نوع واژه ها هم در زبان محاوره، توسط عامۀ مردم و هم توسط صاحب نظران ساخته می شوند، زبان فارسی می تواند از این امکانِ موجود بهرۀ کافی ببرد و بسیاری از نیازهای خود را جهت یافتن برابر نهاد های مناسب...

«قیّوم» یکی از اسماء جلاله خداوند متعال در قرآن کریم است که به علت قرار گرفتن در آیه مشهور آیةالکرسی و با توجه به کثرت قرائت این آیه، به یکی از پرکاربردترین نام­های خداوند نزد مسلمان تبدیل شده است. با این حال بحث های، صورت گرفته درباره معنای واژگانی و تفسیری قیّوم، نشان از آن دارد که این نام از همان عهد مفسران نخستین، جای گفت وگو داشته و معانی متعددی برای این واژه بیان شده است. در این مقاله تلاش ...

در زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده­اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه­ای مستقل به کار رفته­اند و هیچ­یک از فرهنگ­نویسان اشاره­ای به یک اصل داشتن آنها نکرده­اند. تنها گه­گاه برخی، آنها را واژه­های م...

بنا به یک سنت قدیمی که به دوره ی هادامارد و مورس برمی گردد واژه های نمادین و نامتناهی را به سیستم هایدینامیکی که از هندسه یا مکانیک می آیند، نسبت می دهند. برعکس ممکن است بخواهیم برای واژه های نامتناهیتولید شده توسط یک روش جبری یا ترکیبیاتی نمایش های هندسی ارائه دهیم. مثال های مقدماتی مانند واژه یفیبوناتچی، سیستم های دینامیکی مشهوری را به ما می دهند، اما تعمیم طبیعی این مطلب ما را به خانواده ای ...