تأمل و تفکر در تاریخ بارور و نگارین زبان و ادب فارسی نشانه‌هایی از نفوذ ادب اقوام و ملتهای مختلف را در زمانهای متفاوت بر ما آشکار می‌سازد. کلیله و دمنه که از شاهکارهای ادب تمثیلی فارسی است، نسب نامه‌ای هندی دارد و رهاورد هند است. با پذیرش آیین باشکوه اسلام در ایران، زبان و ادب تازی با قوتی وصف‌ناشدنی در هاله‌ای از تقدس به عرصة ادب فارسی راه یافت و با آن عجین شد؛ تا جایی که تفکیک معانی و مضامین ...

ادب کهن پارسی و به ویژه شعر عرفانی، مشتمل بر دو ویژگی انسانی عشق به جمال و تأمل در ژرفای انسان و جهان است و این دو ویژگی، توجه ادب پژوهان و مترجمان جهان را به آثار شاعران عارف از جمله جلال الدین مولوی معطوف کرده است. فواید آشنایی پژوهشگران ایرانی با آنچه در زبان ها و ملت های دیگر در زمینه ترجمه و پژوهش ادبیات فارسی می گذرد، روشن است؛ چه این آگاهی به ما امکان می دهد که زبان و فرهنگ خود را از منظ...

چکیده احمد بن محمّد میدانی (518 هـ) در کتاب مجمع الأمثال 1000 مثل را به عنوان «المولّدون» معرّفی کرده است که در تعریف آن­ها گفته­اند: «امثالی که هویّت عربی ندارند، در ادب عربی بی­سابقه­اند و از فرهنگ­های دیگر به زبان عربی سرایت کرده­اند» از آنجا که به اعتقاد محقّقان، فرهنگ و ادب ایرانی بیشترین تأثیر را در ادب عربی داشته است، وجود کنایه­های مشترک در امثال مولّد و ادب فارسی می­تواند از کلیدهای بازگشایی...

انقلاب مشروطه موجب گردید معانی تازه­ای که پیش از آن سخنی دربارۀ آنها نبوده در شعر پدید آید و نهادهای اجتماعی و سیاسی را دگرگون سازد. این تحوّلات، منجر به تغییر ساختارهای ذهنی طبقاتی گردید که در این جریانات، مخاطبان تازۀ شعر بودند، این گفتمان­ها موجب شد که معانی و زبان شعر به کلّی تغییر کند، بدین گونه کلمات و ترکیبات، اعلام مکانی و زمانی، پیش آمدها و وقایعی که در شعر کهن سابقه نداشت، وارد شعر شود ...

پیکارسک به نوعی روایت گفته می شود که مشتمل بر یک سلسله قصص گوناگون است که در گذار زندگی یک فرد رخ می دهد و سرآغاز آن را در اسپانیای قرن شانزدهم میلادی ذکرکرده اند. فنّ مقامه از نظر تکنیک داستان-نویسی، بر ادبیّات اروپا تأثیری گسترده داشته است. اشتراکات ادب عیّاری با روایات پیکارسک در زیرساخت و اسلوب نیز باعث به وجودآمدن احتمالات دیگری درباره خاستگاه آن می شود. محدوده این گونه ادبی تا به امروز در ه...

پژوهش حاضر به بررسیِ تأثیر قدرت و جنسیت در اتخاذ رویکردهای مؤدبانه یا بی ادبانه از سوی شخصیت های قدرتمند و ضعیف، و نیز مردان و زنان، در ده رُمانِ برگزیدۀ نوجوانان فارسی زبان، بر اساس نظریۀ ادب براون و لوینسون، و نظریۀ بی ادبیِ کالپپر می پردازد. رمان های نوجوانانِ فارسی زبانِ منتشرشده در فاصلۀ سال های 1391- 1381، جامعۀ پژوهش را تشکیل می دهد و آثار مورد بررسی بر پایۀ معیارهای تألیفی بودنِ اثر، گفت وگومح...

عرفان راه شناخت حقیقت است که سالکان آن طریقه، اشراق و ذوق را بر استدلال و برهان ترجیح می نهند و در عالم اسلام عمدتاً صوفیه بدان اختصاص یافته اند. از آغاز ظهور تصوّف در میان مسلمانان و همراه با گسترش آن در سرزمینهای اسلامی بر اساس نوع سلوک و متناسب با دریافت هایی که بزرگان صوفیه از معرفت به حقیقت داشته اند، طریقه های گونا گونی پدید آمده است. طریق? سهروردیه یکی از بزرگترین شعبه های تصوّف و منسوب به ...

مسأله جبر و اختیار یکی از جنجالی ترین و غامضترین بحث های کلامی است. این بحث ریشه تاریخی بسیار قدیم دارد و در گفته ها و اندیشه های فلاسفه، عرفا، شعرا و دیگران به جلوه های گوناگون نمود یافته است. مفهوم جبر یکی از مفاهیم کلیدی و کاربردی اشعار حافظ شیرازی و ابوالعلاء معرّی است. گروهی آن دو را بر مسلک جبر و گروهی دیگر با تفسیر و تأویل ابیاتشان آنها را معتقد به اختیار می دانند. این نوشتار سعی در بررسی...

پیوند دیرین میان ایران و هند و رواج زبان فارسی در هند بی­نیاز از بحث است. آثار بسیاری به زبان فارسی در زمینه­های مختلف در هند پدید آمده که امروزه به صورت نسخه­ی خطی زینت­بخش کتابخانه­های مختلف جهان است و تصحیح و چاپ آنها ضرورتی است انکارناپذیر. از جمله­ی این آثار، مرقّعی است منحصر بفرد موسوم به ابنیه­ی هند، در چند برگ معدود در دانشگاه اوپسالای سوئد، در معرفی چهل و پنج بنای کهن در بناهای احمدآباد...