عوامل تأثیرگذار بر تاریخ‌نگاری مورخان مسلمان؛ مطالعه موردی تاریخ‌نگاری مقدسی و بلعمی پروین ترکمنی‌آذر[1] چکیده این پژوهش در حیطه علم معرفت‌شناسی و با تأکید بر معرفت دینی و معرفت اعتباری و با استفاده از روش تحلیل درونی صورت گرفته است. محقق درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که مورخان تا چه اندازه در تاریخ‌نگاری خود متأثر از معرفت اعتباری زیستگاه خویش‌اند و چقدر از معرفت دینی خود و جامعه تأثیر می‌پ...

در هر دوران از آثاری که به محیط اجتماعی خود مربوط می‏شوند، می‏توان به برخی از اندیشه‏های سیاسی آن دوران پی برد. این آثار یا بیانگر اندیشه‏ی حاکم بر محیط اطراف خود هستند یا گویای آراء نویسنده‏ی اثر به مثابه یک منتقد. در این صورت می‏توان دسته ی دوم را اندیشه های آرمانی سیاسی دانست که در ایده آل های شخص یا گروهی خاص وجود داشته اند. تاریخ بیهقی در میان این دو دسته از اندیشه ها، به نوعی در نوسان است...

صبغۀ ادبی و هنر سبکی که بیهقی در نوشتن کتابش به کار برده، آن را در میان تمام آثار تاریخی زبان فارسی ممتاز کرده است. این کتاب هم از حیث نثر پارسی و هم تاریخ‌نویسی مزیّت‌های فراوانی دارد و کتابی اخلاقی و آموزنده است. از آن‌جا که یکی از خصیصه‌های مهم نثر دوره بیهقی استفاده از آیات و احادیث است، سعی نگارندگان در این مقاله بر آن بوده تا هنر سبکی بیهقی و بلاغت او را از حیث کاربرد آیات و احادیث به شیوه...

تاریخ بیهقی، یکی از آفرینش­های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز می گذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیت پردازی، گفتگو، زاویه دید مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه تنها خوانندگان را به آن فضا نزدیک می گرداند؛ بلکه ارتباطی صمیمانه، نیز، با خوانندگان برقرار می­کند. این مقاله سرِ آن دارد که با بررس...

پیدایش دبیر درایران سابقه­ای بس طولانی دارد.با توجه به ضرورت و اهمیت حضوردبیران در دربار، شاهان نقش­ها و وظایف خاص به آنها می­بخشیدند و با شرایط و ویژگی­های منحصر به فرد خود، در طبقه­ای خاص قرارمی­گرفتند.شاهنامه و تاریخ بیهقی دو روایتگر معاصر، تاریخ ایران را با صداقت و دقت در دو عهد متفاوت ساسانی و غزنوی به تصویر می­کشند و به معرفی نقش و وظایف دبیران در دربار می­پردازند از شرایط و وظایف یکسان آ...

تاریخ بیهقی به عنوان نمونه ای از نثر برجسته ادب فارسی و جریان های بزرگ تاریخ است که نویسنده طی بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانی خاصی استفاده کرده است که شامل ساختار نوینی از واژه ها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد مناسب آن ها در موقعیت های متفاوت برای ادای مقصود و ارتباط موفق با مخاطب می باشد. این مقاله بر آن است تا به آفرینش زیبایی و هنر...

الگوی حکومت کوتاه مدت امیر محمد غزنوی فرزند سلطان محمود به سال 421 ه.ق. یکی از موضوعات درخور تحقیق در تاریخ عصر غزنوی است که کمتر بدان پرداخته شده­است. از آنجا که مورخان و محقّقان از این موضوع به اختصار گذشته­اند، ولی ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی به خوبی زمینه­ها و دلایل بر تخت نشستن و سپس معزول شدن امیر محمد را بازنمایی و تبیین کرده است، کتاب اخیر بهترین مرجع جهت بررسی موضوع مورد نظر است. ما د...

تحقیق حاضر تلاشی در جهت بررسی و مقایسه ی انسجام متنی، در سبک های خراسانی و عراقی است، بدین منظور داستان های حسنک وزیر و افشین و بودلف از تاریخ بیهقی به عنوان نمونه ای از نثر سبک خراسانی و داستان های شیر و گاو و بوف و زاغ از کلیله و دمنه به عنوان نمونه هایی از نثر سبک عراقی، بر اساس الگوی انسجام متنی هلیدی و حسن (1976) مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار گرفت. عوامل انسجامی در این الگو، عوامل دستور...