فرقه مرجئه، گروهی بودند که در سده ی اول هجری در عصر عبدالملک بن مروان در واکنش خوارجیان بوجود آمدند سپس چند گروه و فرقه شدند از فرقه مرجئه خوارج و مرجئه جبریه و مرجئه قدریه و مرجئه خالصیه ... که هر فرقه ای صاحب عقیده و اندیشه مختص به خود بودند در عقایدشان، این باورها تأثیر زیادی بر ایمان و باور مسلمانان گذاشت و چندین نفر مثل جعد بن درهم و جهم بن صفوان، غیلان دمشقی که از پیشگامان این عقیده و این...

مَنجنیق، به منزله سنگین ترین سلاح جنگی، در قرون میانه اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار بود. از این سلاح برای کوبیدن دیوارهای دفاعی و نفوذ به داخل شهرها استفاده می شد. در نخستین فتوحات اسلامی، منجنیق شکل ساده ای داشت؛ اما با گذشت زمان و به موازات تکامل و افزایش استحکام حصارهای دفاعی شهرها، منجنیق ها نیز روزبه روز تغییر کردند و تکامل یافتند؛ تا آن جا که در دوره اموی منجنیق های نفت انداز و آتشین ساخ...

مسلمانان از سال ۹۲ تا ۸۹۸ ق/۷۱۱ تا ۱۴۹۲ م، در اندلس حضور داشتند و این منطقه بخشی از دنیای اسلام محسوب می شد. با بررسی جایگاه تشیع در اندلس، این مسئله برای ما آشکار می شود که در دوره حاکمیت مسلمانان در این سرزمین، تشیع نفوذ و گستردگی نداشت و اندلس وضعیت متفاوتی با مناطق شرقی خلافت داشت. عواملی چند موجب شد که در این منطقه از جهان اسلام، تشیع نتواند از کثرت جمعیت برخوردار شود. این عوامل را می توان...

در این مقاله جمع آوری قرآن از جانب خلفای راشدین از جانب عثمان ابن عفان بیان شده،و راجع به قدیم ترین نسخه ی قران مجید درآسیای مرکزی اطّلاعات سودمند فراهم آمده است.

سلاطین دهلی مانند اکثر سلاطین مسلمان، برای کسب­ مشروعیت، خود را وفادار به خلافت عباسی نشان می‌دادند. انجام اعمال نمادین چون ضرب نام خلیفه بر سکه و آوردن  نام خلیفه در خطبه، به‌توسط اکثر سلاطین دهلی، که مذهب رسمی حکومتشان حنفی بود، این واقعیت را آشکار می‌سازد که این سلاطین از لحاظ نظری، خود را وفادار به دستگاه خلافت می‌دانسته‌اند و برخی از ایشان با توجه به شرایط سیاسی روزگار خود، برای برتری بر ر...

درباره اسلام پذیری قبطیان/ مصریان در دوره فتح و روزگار خلفای راشدین روایت‌هایی معدود و پراکنده برجای مانده است. سکوت منابع بررسی موضوع و ارائه آمار درباره شمار گروندگان را مشکل می‌سازد. توماس آرنولد بنا بر دو روایت، روایت یوحنا نقیوسی و روایت ابن واضح یعقوبی، نتیجه می‌گیرد که بسیاری از مصریان در این دوره، به‌اختیار به اسلام گرویدند. در این جستار، روایت‌های اسلام‌پذیری قبطیان در منابع ردیابی و ب...

یکی از اقدامات عمر تعیین افرادی از صحابة قریش به منظور خلافت بود. وی شش تن از مهاجران را در شورای خلافت قرار داد و اعلام کرد که فقط این افراد شایستگی خلافت رسول الله (ص) را دارند. نکتة درخور توجه و تأمل این است که این افراد، به جز علی (ع)، هم در دوران خلافت عثمان و هم در عهد خلافت علی (ع) تابع خلیفة وقت نبودند و دردسرهای بزرگی برای جانشین رسول خدا (ص) ایجاد می‌‌کردند. در این مقاله با روش تحلیلی...

در­ دوران ­نخست­ خلافت ­عباسی (232-132ه.ق) آثار ­زیادی ­از ­زبان ­پهلوی­ به عربی ­ترجمه­گردید؛ هدف نویسندگان­ آن ­بود ­که در ­وهله ­نخست­ فرهنگ ­و ­تمدن ­ایران زمین ­را ­زنده ­نگه ­دارند ­و­ از­ آن­ در ­مقابل ­قوم ­عرب حفاظت ­نمایند؛ پس­ نهضت­ شعوبیه­ را­ در­ ابتدای ­امر ­به ­عنوان ­حرکتی ­ادبی ­آغاز ­نمودند ­و ­پس ­از ­آن ­با ­بهره­گیری از­ علاقه ­خلفای ­عباسی ­به ­کسب­ رویدادها ­از ­سیرت­ ­پا...

سید محی الدین بن تاج الدین بن قتّال متخلص به «محیا»، یک از شاعران پارسی گوی قرن 11 قمری و سنی مذهب است که در آثار خویش، عشق و ارادتش را به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) بی پرده ابراز داشته است. او در دیوان اشعارش، در کنار مدح پیامبر(ص) و خلفای راشدین، بارها و به طور خاص، از حضرت علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدّس یاد کرده است. در این نوشتار، به بیان دیدگاههای این شاعر درباره خلفا...

جنبش های شیعی در دوره ی امویان و عباسیان در تحول فضای سیاسی، مذهبی و فکری جهان اسلام نقش بارزی داشتند. این جنبش ها با نقش محوری گروه­های اجتماعی پدید آمده بودند و ثبات و بی ثباتی مردم نیز در پیروزی و شکست آن ها تأثیر زیادی داشته است؛ بنابراین بررسی این جنبش ها و قیام ها از دیدگاه جامعه شناختی به تحلیل چرایی و چیستی همراهی و عدم همراهی مردم با آن ها کمک شایانی می کند.   جنبش زید (79-122ق/ 698-74...