پیش از ورود آریایی‌ها به نجد ایران، پرستش ایزدبانوی بزرگ نزد بومیان این سرزمین که دارای فرهنگ مادرسالار بودند، امر رایجی بود. آریایی‌ها پس از سکونت در ایران تحت تأثیر این فرهنگ، ایزدبانوانی را در آیین خود پذیرفتند. با آمدن دین زردشت، این ایزدبانوان از آیین جدید به بیرون رانده شدند، اما به سبب اهمیّت‌شان دوباره پس از زردشت به آئین مزدیسنا بازگشتند. آناهیتا و سپندارمذ از جمله نامدارترین و مهم‌ترین...

این پژوهش نقدی است بر کتاب الرّساله الحاتمیّه نوشته محمّد بن حسن حاتمی (388 هـ) که صد مضمون از اشعار متنبّی را متأثّر از حکمت یونان دانسته است. این­ جستار کوشیده­ است این حکمت­ها را از دیدگاه­های مختلف مورد بررسی قـرار دهد و نشان دهـد علاوه بر اینکه منبعی بـرای این حکمت­های یونانی وجود ندارد، این مضامین قبل از آن­که یونانی باشند اسلامی هستند و بسیاری از آن­ها در فرهنگ ایرانیان باستان وجود داشته است،...

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که  مهد پیدایش یکی از درخشان ترین و کهن ترین تمدن های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت ها و کوست های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فره...

  خواست و پسند انسان از روزگار باستان تا طبقه عامّه در ادوار متأخّرتر، غالباً علاقه‌مند نگهداشتِ روایات و الگوهای اساطیری بوده و بنابر همین ویژگیِ ناتاریخی بودنِ حافظه جمعی، بعضی از کسان و حوادث تاریخی را بر مبنای نمونه های مثالی به قالب اسطوره و حماسه و داستان کشانیده است (اسطوره ای شدن/ کردن تاریخ). در فرهنگ، ادبیّات و معتقدات ایرانی محتملاً امام علی(ع) برجسته‌ترین نمونه تبدیل یک شخصیّت تاریخی به چهره...

بر پایۀ متون تاریخی، در تمدن‌ها وادیان پیشین جهان، به‌ویژه درسلسله‌های مختلف ایران باستان، در دورۀ ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی، حجاب در‌میان زنان معمول بوده است؛ و این حقیقت روشن می‌شود که با ورود اسلام به ایران حجاب وارد ایران نشده است؛ بلکه بانوان ایرانی ازدوران باستان حجاب داشته‌اند و حجاب آنان با توجه به شرایط اقلیمی، اجتماعی، کار و پیشه، سبک و اسلوب خاصی داشت؛ آنچه بر صحت این ادعا گواهی‌...

فیروزه کانی نیمه قیمتی است. آثار استفاده از آن براساس شواهد باستان شناسی حداقل مربوط به دوره نوسنگی یعنی آغاز فرهنگ روستانشینی باز می گردد. شکل گیری فیروزه بصورت رگه هایی در بافت های زمین شناسی مس دار که دارای عناصر آهن و آلومنیوم باشند، صورت می گیرد. متغیر کلیدی رنگ فیروزه که در شناسایی و تشخیص اصالت آن همچین ارزشگذاری مورد استفاده قرار می گیرد تابعی از ترکیبات فیروزه است. براین اساس مبنای باف...