در تکوین زبان فارسی دری، زبان کلاسیک مردم تاجیک و فارسی زبانان در سرزمین بخارا یا شرق ایران زمین تاریخی، سهم علمای عرب نژاد مسلمان بسیار زیاد است؛ زیرا آن ها با همدستی دانشمندان ایرانی نژاد از بین زبان های فارسی میانه، لهجه پارسی دری را برگزیده و در غنی کردن ذخیره لغوی و ارتقای مقام و منزلت این زبان کوشش های بسیاری به خرج دادند که از این زبان در علم زبان شناسی با اصطلاح «فارسی نو» یاد می شود. ن...

میرزا تورسون زاده، شاعر خلقی تاجیکستان، از زمرۀ ادیبان و سخنورانی است که احوال و آثار او را تعداد زیادی از محققان و سخنوران تاجیک بررسی کرده اند. در این مقاله، نگارنده پس از بیان شرح حالی مختصر از این ادیب توانمند، به ابعاد سیاسی و اجتماعی زندگی او پرداخته است. طبق اسناد و مدارک موجود، تورسون زاده همیشه در جوش واقعه های سیاسی و اجتماعی قرار داشت و همواره همدم و هم نفس خلق عزیزش بود؛ از همین رو،...

تاریخ همایون (۱۹۰۹م) اثر محمدصادق گلشنی یکی از سفرنامه‌های مشهور تاجیک است که حاوی معلومات جالب و نادری دربارۀ امارت بخارا و مرزهای تابع آن است. این اثر از نه مقاله تشکیل شده و به‌ترتیب در ذکر ایالت‌های بخارای شریف، میانکال، لب‌آب، قرشی و خزار، شهر سبز، حصار، ختلان، قراتگین، و حکومت درواز و توابع غرم است. گلشنی در این اثر دربارۀ هریک از این موضع‌ها معلومات جالب و مکمل به‌دست می‌دهد. وی...

نگاهی کلی به رسانه‌های خبری بازاری تاجیک که عده‌ای به آن «مطبوعات زرد» می‌گویند، نشان‌دهندة تأثیر بی‌واسطۀ مطبوعات روسی به این رسانه‌هاست. این مقاله با هدف بررسی و مقایسۀ مهم‌ترین رسانه‌های خبری بازاری، یعنی نشریات، رادیو و تلویزیون در تاجیکستان و روسیه نوشته شده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دو دوره در مطبوعات شوروی قابل‌ شناسایی است: دورۀ اول، ابتدای دورۀ بازسازی و دورۀ دوم، پس از دو...

این مقاله با هدف تبیین دشواری و پیچیدگی‌های نشر اولین روزنامۀ تاجیکی، بخارای شریف، و نیز تحلیل و بررسی مطالب مندرج در آن به نگارش درآمده است. ابتدای قرن بیست دوران تحولات، جنبش‌ها و انقلاب‌ها بود. در این دوره، انقلاب اول روس، انقلاب‌های مشروطیت در ایران و ترکیه، و حرکت ملی آزادی‌خواهان در کشورهای دیگر بر افکار و اندیشۀ نوجویان بخارا نیز تأثیر گذاشت و بحث و مناظرۀ نوخواهان و محافظه‌کارا...

در مقاله­ی حاضر مضمون اشعار عاشقانه در شعر معاصر تاجیکستان مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که شعر معاصر تاجیکستان در محدوده ی تاریخی 1917م. از زمان انقلاب اکتبر روسیه تا قبل از فرو پاشی آن و استقلال تاجیکستان در 1991م. در زمره­ی آثار مکتب رئالیسم سوسیالیستی قرار می گیرد، مضامین شعری آن از جمله عاشقانه های شعر تاجیک نیز تحت  تاثیر دیدگاههای سوسیالیستی است. بدین ترتیب عاشقانه­های مکتب رئالیسم ...

چکیده بررسی عوامل اجتماعی ـ فرهنگی مرتبط با هویت ملی دانشجویان در دانشگاه تعلیم و تربیه کابل به کوشش: محمد شریف پویا پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی ـ فرهنگی مرتبط با هویت ملی دانشجویان دانشگاه تعلیم و تربیه کابل انجام شده است. در این مطالعه برای تبیین هویت ملی دانشجویان در سه گروه قومی(پشتون، هزاره و تاجیک) از نظریه استرایکر و آنتونی گیدنز با رویکرد اجتماعی و فرهنگی استفاده شده؛...

یکی از روشنفکران تاجیک که در تقویت و رواج مطبوعات خلق‌های آسیای مرکزی به‌ویژه در تحکیم زیربنای مطبوعات فارسی تاجیکی سهم چشمگیری داشته است، محمودخواجه بهبودی است. وی همچون سیاست‌مداری سالم‌اندیش و منصف در نشریه‌های خود منفعت و نفوذ خلق‌های تاجیک و ترک (ازبک) را به‌صورت مساوی درنظر می‌گرفت و نشریه‌های خود، یعنی روزنامۀ سمرقند و مجلۀ آیینه را به دو زبان ترکی و فارسی تاجیکی منتشر ...

فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به‌نام فرهنگ فارسی تاجیکی به‌طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت‌های ملی لغت‌نامه‌نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست‌های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود ...

میرزا هادی سمرقندی (1246- 1309ق/1830- 1891م) از شاعران صاحب دیوان قرن سیزدهم و نیمه نخست قرن چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم میلادی در ماوراء النّهر است. دوران زندگی این شاعر عزلت پیشه، مصادف با فرمانروایی خانهای قُنقُرات در خوارزم، مَنغیت در بخارا، مینگ در خوقند و پادشاهان قاجار در ایران است. درباره زندگی و شعر این شاعر نازک خیال اقوال متناقض، بل نادرستی در منابع مؤلّف در آسیای میانه قرن بیست نوشته شده و ...