مولانا جلال­الدین محمّد مولوی از عارفان و بزرگان این مرز و بوم است. وی کتاب گران سنگ مثنوی را برای آموزش و تعلیم مریدان و دیگر خوانندگان خویش به نظم درآورده است، لیکن در این کتاب، به ظاهر با زننده­ترین هزل­ها و کلمات سست روبرو می­شویم و همین، سبب شده بسیاری از محققان وی را سرزنش کنند و مدعی شوند که مولوی مجاز به آوردن چنین هزل­ها و کلماتی نبوده است. در این جستار تلاش می­کنیم ابتدا طنز و هزل را ...

مقامه، نوع ادبی مشترک در ادبیات عربی و فارسی است که در قرن چهارم برای اولین بار توسط «بدیع الزمان همدانی» در زبان عربی به وجود آمد و در قرن پنجم به تقلید وی «ابوالقاسم حریری» نیز به زبان عربی پنجاه مقامه نوشت و به دنبال این جریان مقامه نویسی در قرن ششم به ادب پارسی راه یافت و قاضی «حمیدالدین بلخی» به زبان فارسی مقاماتی در بیست و چهار فصل نگاشت. «مقامات» داستان هایی هستند به نثر مصنوع که در طی ...

مولانا جلال الدین محمد بلخی از بزرگترین مفاخر ادب فارسی و از اندیشمندان بنام اسلامی در قرن هفتم است. مثنوی معنوی وی ‘ گنجینه ای عظیم ازمعارف والای بشری ومتضمن پاره ای از علوم اسلامی است . قضا و قدر از جمله مباحث جدال برانگیز کلام اسلامی است که مولوی بادقت تمام در ابیات پراکنده ای ازدفاتر ششگانه مثنوی بدان پرداخته است . موضوع این پژوهش بررسی دیدگاه شاعر در این مبحث کلامی است . این پژوهش در بردار...

مولانا جلال­الدین محمّد مولوی از عارفان و بزرگان این مرز و بوم است. وی کتاب گران سنگ مثنوی را برای آموزش و تعلیم مریدان و دیگر خوانندگان خویش به نظم درآورده است، لیکن در این کتاب، به ظاهر با زننده­ترین هزل­ها و کلمات سست روبرو می­شویم و همین، سبب شده بسیاری از محققان وی را سرزنش کنند و مدعی شوند که مولوی مجاز به آوردن چنین هزل­ها و کلماتی نبوده است. در این جستار تلاش می­کنیم ابتدا طنز و هزل را ...

مولانا جلال­الدین محمدبن سلطان العلما بهاء­الدین محمدبن حسین­بن احمد خطیبی بکری بلخی، که در کتاب­ها از او به نام­های «مولانای روم» و «مولوی» و «ملای روم» یاد کرده­اند، یکی از بزرگ­ترین و تواناترین گویندگان متصوفه و از عارفان نام­آور و ستاره درخشنده و آفتاب فروزنده آسمان ادب فارسی، شاعر حساس، صاحب اندیشه و از متفکران بلامنازع عالم اسلام است. در این نوشتار سعی بر آن است که علاوه بر بیان اندیشه­ها...

مقالة پیش رو، حاوی نکاتی پیرامون فریدون بن احمد اسفهسالار (سپه‌سالار) و رسالة مشهور او پیرامون زندگی و شرح احوال مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است. سپه‌سالار تنها شرح حال نویسی است که به گفتة خود چهل سال سر بر آستان مولانا داشته است و از میان معاصران تنها او به شرح و تقریر روی‌دادهای زندگی مولانا اقدام کرده است. این مقاله ضمن معرفی صاحب رساله و ریشه‌یابی در وجوه تسمیه لقب «سپه‌سالار» و نیز لقب د...

زمان ولادت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، چنان‌که در رسالة فریدون بن احمد سپه‌سالار یعنی قدیم‌ترین و موثق‌ترین زندگی نامة او آمده است، در سال 604 هـ.ق. است، شادروان عبدالباقی گلپینارلی، استاد دانش‌گاه استانبول و مولوی‌شناس برجستة روزگار ما، برپایة مطلبی از کتاب فیه مافیه و بیتی از دیوان شمس، در این باره شک کرده و تولد مولانا را 24 سال قبل از تاریخ فوق دانسته است. بعضی محققان دیگر نیز نظر او را پذ...

مولانا جلال الدین محمد بلخی از بزرگترین مفاخر ادب فارسی و از اندیشمندان بنام اسلامی در قرن هفتم است. مثنوی معنوی وی ‘ گنجینه ای عظیم ازمعارف والای بشری ومتضمن پاره ای از علوم اسلامی است . قضا و قدر از جمله مباحث جدال برانگیز کلام اسلامی است که مولوی بادقت تمام در ابیات پراکنده ای ازدفاتر ششگانه مثنوی بدان پرداخته است . موضوع این پژوهش بررسی دیدگاه شاعر در این مبحث کلامی است . این پژوهش در بردار...

   مولانا جلاالدین بلخی، شاعر و عارف بلند‌پایة ایرانی، در قرن هفتم هجری یعنی قرن‌ها پیش از پیدایش علم روان‌شناسی، در آثار ماندگار خود، به ویژه در مثنوی معنوی، الگوی دقیق و همه جانبه و سیمای روشنی از شخصیت سالم انسان ارائه نموده‌است. آراء او به عنوان یک انسان‌ شناس مسلمان و پرورش ‌یافته در قلمرو فرهنگ اسلامی و ایرانی در بسیاری از زمینه‌ها، شباهت‌های حیرت‌انگیزی با افکار روان‌شناسان انسان‌گرای مع...

یکی از پیچیده‌ترین مسائل فلسفی و کلامی، مسألة جبر است و اختیار. این مسأله هرگاه با مسائلی دیگر چون «جبر و تفویض»، «خیر و شر»، «حق و تکلیف» و نظایر آن‌ها گره بخورد، پیچیده‌تر می‌شود. مولانا در خلال مثنوی و دیوان شمس تبریزی این مسألة غامض را با چاشنی اندیشة چاره‌جوی و ذوق سرشار خود شکافته و هرچند پاسخی روشن برای آن نیافته، لیکن به‌تر از هر متکلمی در این عرصه پر تزاحم ظاهر شده است. این مقاله، نظری...