تجربه دینی و عرفانی یکی از مباحث مهم فلسفه دین و عرفان پژوهی معاصر است که دارای ابعاد و جنبه های متنوعی می باشد، بررسی مبانی معرفت شناختی تجربه دینی و عرفان اسلامی از جمله این مباحث مهم است و آن را از دیدگاه دو اندیشمند و الاهی دان؛ امام خمینی (ره) به عنوان نماینده عرفان اسلامی و شلایرماخر ، پدر الاهیات مدرن غرب و تجربه دینی مورد تحقیق قرار داده ایم. عرفان امام خمینی (ره) عرفانی با اتکاء به منا...

علاقهٔ اصلی جیمز به موضوع دین معطوف به نتایج عملی باور دینی در زندگی واقعی شخص صاحب باور بوده است. رهیافت عام او برای توجیه صدق باور دینی نیز توسل به همین نتایج است. همین زمینه و برخی از اظهارات خود جیمز در خصوص ملاک صدق باور سبب شده است که برخی از مفسران جیمز او را فیلسوفی بدانند که تلاش کرده تا «عمل گرایی» را همچون بدیلی برای «واقع گرایی» در عرصهٔ متافیزیک، معرفت شناسی و فلسفهٔ دین مطرح کند. در ...

چکیده: در این رساله نا واقع گرایی های کتاب دریای ایمان با تأکید بر دیدگاه علام? طباطبایی(ره) مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. علامه(ره) بر فطری و بدیهی بودن واقعیت، تاکید دارد. از نگاه وی هستی منحصر در عالم ماده و منابع معرفت منحصر در حس و تجربه نیست. دیدگاه ایشان در مورد هستیِ امر الوهی، علم، مطابقت گزاره های دینی با واقع و نفس الامر، معناداری و معرفت بخشی گزاره های دینی گواه این است که علام...

چکیده تمام نما ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) مبتنی بر وحی و کلام الهی اند و این امر باعث می شود که فرهنگ دینی چنین جوامعی به شدت تحت تاثیر متون دینی و تفسیر و فهم آن ها باشد، این پیوند عمیق میان فرهنگ دینی و مقوله تفسیر متون دینی موجب می شود که ارائه نظریات نو در زمینه تفسیر و فهم متون، بر معرفت دینی و تفسیر متون دینی تاثیر گذار باشد و عالمان دینی را با پرسش های جدید روبه رو سازد. عل...

مقاله حاضر تلاش دارد تا ابتدا به‌تشریح مبانی توسعه معرفت علمی و سپس بر اساس آن به آسیب‌شناسی توسعه معرفت علمی در حوزه علوم انسانی ایران بپردازد. تولید و توسعه معرفت علمی در علوم انسانی مبتنی بر مفاهیم انتزاعی، معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی و روش‌شناختی شکل می‌گیرد. بدون توجه به این مبانی که تعیین‌کننده اسلوب معرفتی می‌باشند، علم شکل نمی‌گیرد و توسعه معرفت ایجاد نمی‌شود. بر اساس این مبانی، جهان‌بینی...

با پیشرفت روزافزون علوم طبیعی و علوم انسانی، مسئله چگونگی مواجهه دین با این علوم مطرح می¬شود. در اثبات، نفی و انکار رابطه علم و دین و علم دینی، دیدگاه-ها مختلف است. با توجه به اهتمام ویژه حضرت علامه مصباح یزدی به علوم انسانی اسلامی و ویژگی خاص دیدگاه ایشان در پرداختن به مبانی فلسفی علوم انسانی و علم دینی، تحقیق پیش¬رو با بکارگیری روش تحلیلی و توصیفی به بررسی نظریات حضرت استاد در رابطه با علم دی...

اسماعیلیه یکی از مهم‌ترین فرق اسلامی است که بسیار متفاوت از سایر مکاتب اسلام، از منظر فلسفی ـ تاریخی به مقوله عقل و وحی می‌نگرد. از آنجا که بینش رستگارشناسی اسماعیلیه، نه صرفاً بینشی دینی، بلکه تفکری تاریخی است که در مسیر و منازل تاریخ امکان پذیر است، از این رو می‌توان برخلاف سایر مکاتب اسلامی، از رابطه عقل و وحی نه تنها در فلسفه، بلکه در بینش تاریخی اسماعیلیه نیز سخن به میان آورد. در نگرش متفکر...

در قرون اخیر در پرتو یافته ‏های علمی و فلسفی‏، تحلیل پدیده معرفت، از اهمیت ویژه ‏ای برخوردار است و از آنجایی که متعلّق گزاره‏‏ های دینی از دسترس حواس بشر خارج هستند‏، تو جیهه باورهای دینی و احراز صدق آن‏ها از مباحث مهم و چالش برانگیز معرفت شناسی غرب محسوب می‏شود. در این نوشتار، سعی بر آن است که در راستای بررسی فرآیند تکون معرفت دینی از نگاه ابن‏ سینا و جستجوی الگوی معرفت‏‏ شناسی وی، به باز خوانی...

هدف اصلی این مقاله استدلال بر امکان ادراک بی واسطه ی خداوند از طریق علم حضوری  از دیدگاه فلسفه ی ملاصدرا است. این نوع ادراک مستقیم و بی واسطه می تواند توجیه معرفت شناختی باور به خدا را فراهم نماید. در این نوشتار چگونگی کارکرد علم حضوری در رابطه با توجیه معرفت شناختی باور به خدا و هم چنین اهمیت نقش علم حضوری در معرفت شناسی دینی نشان داده خواهد شد. صدرا به عنوان یک فیلسوف شیعی در مکتب جدید فلسفی ...

دفاع از عقلانیّت باور دینی در طول تاریخ، بسته به نوع رویکردهای فلسفی و معرفتی حاکم بر اندیشه ی بشر، رنگ‎های مختلفی به خود گرفته و انواع گوناگونی پیدا کرده است. بسط و توسعه ی برون‎گرایی در معرفت‎شناسی معاصر، سبب شده است تا عدّه‎ای از اندیشمندان دینی، که در باب معرفت، دیدگاهی برون‎گرایانه اتّخاذ کرده‎اند، نگاهی جدید به باورهای دینی بیندازند و عقلانیّت آن را از نگاهی برون‎گرایانه به اثبات رسانند. در ا...