نهضت مشروطه پیش از آن­که صرفاً یک خیز سیاسی باشد، مولود یک جنبش تمام­عیار اجتماعی در ایران است. در این دوره است که به­تدریج ارتباط هرچه بیشتر ایرانیان با تمدّن غرب افزایش‌ می‌یابد و این ارتباطات خطّ فکری روشن‌فکران ایرانی را به سوی غرب متمایل می­سازد. در خلال این تحول، ادبیّات و علی­الخصوص شعر، به مَحملی برای تبیین نظرات مردم، اندیش‌مندان و روشن‌فکران جامعه می­شود. در این مقاله، با عنایت به روش‌های ...

با وزیدن نخستین نسیم انقلاب های جهانی از جمله انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب صنعتی انگلستان، انقلاب 1917 روسیه و... روشنفکران و دوستداران ایران در داخل و خارج کشور به فکر جهانی سازی ایران و همگام کردن این مرز و بوم پرگهر با تحولات جهانی در همه­ی زمینه ها از جمله اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ادبی و... افتادند. در این مقاله دلایل جهانی­شدن ادبیات (شعر) کلاسیک ایران مورد کنکاش قرار گرفته است. در ا...

یکی از ویژگی­های اصلی شعر فارسی، تخلّص شعری است. این موضوع دست­کم تا پایان عصر مشروطه، دغدغۀ ذهنی بخش گسترده­ای از شاعران محیط­های فارسی­زبان در مشرق ‎زمین بوده و از طریق شعر فارسی در میان دیگر ملل مسلمان نیز رواج یافته است. تخلّص، بدان گونه که در میان ایرانیان گسترش داشته، در میان عرب شهرت نیافته است و با نام لقب ­شعری در نزد آنان شناخته شده و از این راه بر میراث شعری شاعران عربی تأثیر گذاشته اس...

ادبیات سنّتی ایران بر خلاف آموزه های قرآنی و سنّت معصومین  علیهم السلام  برای زن حرمتی درخور و شأنی به سزا قائل نمی شد. در این نگاه زن همچون وسیله ای برای خدمت به مرد و پر کردنلحظات او به شمار می رفت، بدون این که از حقوق مساوی برخوردار باشد ویا اینکه حتّی حقّی برایاعتراض داشته باشد. بعد از جریان مشروطه این نگرش دگرگون شد. زنان برای احیای مطالبات حقوقیخود اقدام کردند، مردان نیز به انصاف گرائیدند. رس...

یکی از پرچالش ترین اقدامات رضاشاه، کشف حجاب است، که با مخالفت های فراوان در جامعه ایران روبرو شد. این مقاله، با نگاهی متفاوت به مساله کشف حجاب، تلاش دارد تا آن در زمینه فرهنگی و ادبی جامعه ایران در دهه آخر سده گذشته و دو دهه ابتدایی سده حاضر قرار دهد و بر این مبنا، با مقایسه شعر موافقان کشف حجاب با استدلال های دولتی در زمان کشف حجاب، و نیز مقایسه شعر موافقان کشف حجاب و شعر مخالفان، هم تفاوت بیا...