انسان ها پس از مرگ در قالب بدن مثالی یا جسم برزخی وارد عالم برزخ می شوند و به حیات برزخی خویش ادامه می دهند و در بهشت و جهنمِ برزخی از نعمت های الهی بهره مند و از نقمت های آن متألم می شوند. عالم برزخ و مسئله ارتباط برزخیان با اهل دنیا و تأثیر و تأثّر آنان بر یکدیگر از مباحث بسیار دقیق و چالشی آموزه‏های اسلامی در فرجام ‏شناسی است، که نیاز به دقت و تأمل عمیق دارد. به همین جهت، این موضوعات برای برخی...

از جملۀ مباحثی که از دیرباز در میان عالمان اسلامی مطرح بوده، موضوع حیطۀ فقه و تکالیف شرعی بشر و حدود آن است که در این مورد دو دیدگاه عمده در میان عالمان اسلامی اعم از فقیهان، مفسران و متکلمان مطرح می شود. مشهور و بلکه اکثر عالمان اسلامی برآنند که حیطۀ فقه و احکام شرعی در فروعات عملی و اعمال جوارحی منحصر بوده و مباحث اعتقادی و قلبی و اعمال جوانحی از دایرۀ فقه خارج است. بر همین اساس، اینان در منا...

بدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقه ها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی  نقش چشم گیری در ظهور  عقاید کلامی،  داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و در دانش فرق به عنوان یکی از مشهورترین مکاتب کلامی در نظر گرفته می شوند که واصل بن عطا در نیمه نخست قرن دوم هجری در بصره آن ...

قاعده لطف از قواعد مهم علم کلام است که کاربردهای متعددی در علم کلام و علم فقه دارد. طرفداران آن متکلمان امامیه و معتزله و متکلمان اشاعره از مخالفان این قاعده هستند . در تحقیق ، ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی لطف و کاربردهای آن در علم کلام و علم فقه و بررسی دلائل و شبهات وارد بر این قاعده و نگرش این قاعده در آیات و روایات اسلامی ، در جستجوی این پرسش که مبنای عقلی این قاعده چیست به این پاسخ رسیدیم که د...

تبیین وحی از منظرهای مختلف قابل بررسی و پی‌گری است، زیرا تحلیل وحی مورد توجه متکلمان، فلاسفه، عرفا و مفسران قرآن بوده است. آنان با گرایش‌های کلامی، فلسفی، عرفانی و تفسیری خود، دست به تبیین وحی زده و به این ترتیب، نظریه‌های کلامی، فلسفی، عرفانی و قرآنی وحی را در تحلیل وحی پدید آورده‌اند. ما در این نوشتار به نظریه‌های متکلمان خواهیم پرداخت و تبیین‌های آنان را از وحی ارائه خواهیم داد. به طور کلی، ...

صفت حکمت الهی در کلام شیعه برای اثبات برخی قواعد و اصول اعتقادی به کار رفته است. متکلمان شیعه در استدلال های خود هدف آفرینش انسان یا مکلف نمودن او را تعیین می کنند و وسیله های لازم برای رسیدن به هدف را بر او واجب می دانند و آنچه را که مانع رسیدن به هدف می بینند بر خدا قبیح می شمارند. در این نوشتار با روش تحلیل منطقی کفایت ادلۀ مبتنی بر حکمت الهی، در قاعدۀ لطف، عدل الهی، ضرورت نبوت و امامت، و ضر...