نظریه نظم از نظریات بنیادین بلاغی است که از دو کتاب ارزشمند عبدالقاهر جرجانی؛ دلائل الاعجاز و اسرار البلاغه بر آمده است  مؤلفه های معنا شناسی تأمل برانگیزی با تکیه بر این نظریه در زمینه های علوم قرآنی و ادبیات و شعر پدیدار گشته است. این جستار می‌کوشد به پرسش‌هایی نظیر: جرجانی چگونه توانسته با پیوند میان لفظ و معنا و تاکید ویژه بر ساختار درونی کلام چنین نظریه ای را در این گستره مطرح ...

پس از راهیابی اندیشه های دینی و فلسفی به حوزه تفکرات اسلامی که ارمغان نهضت ترجمه در جهان اسلام بود ؛ نزاع اندیشمندان مسلمان و رخداد تفریق آنان به فرقه های کلامی گوناگون پدید آمد . اولین مسأله کلامی ، متأثر از بحث امتناع نسخ در کلام الهی که در نزد یهودیان مطرح بود به صورت بحث « قدم و حدوث قرآن » نمود پیدا کرد. و به دنبال دخالت سیاستمداران (عباسی) ، این مسأله ( که ماهیتی مدرسه ای داشت و باید در ه...

احمد عزیزی را می­توان به عنوان یک شیعة انقلابی عارف و فیلسوف نیز تعریف کرد. نوعی از تشیّع سرخ و انقلابی که با زبان عرفان و کلام و فلسفة اسلامی بیان می‌شود. عزیزی، شیدایی و طربناکی مولانا را دارد و شاید به همین دلیل ارادتش به مولانا را بیش از دیگران بروز می‌دهد. ارادتش به موسیقی نیز حاصل این شور و شیدایی است که بیش از هر چیز به زبان موسیقی قابل بیان است. یکی دیگر از بارزترین ویژگی­های عرفان عزیزی...

شعر امروز می‌کوشد بی‌آنکه محدودیت غلبۀ وزن و قافیه را متحمل شود، امتیازاتی بیش از آنچه این دو عنصر به شعر گذشته می‌بخشند، برای خویش کسب کند؛ بر همین اساس از سازِکارهای مختلفی سود می‌جوید که عمده‌ترینش استفاده از ظرفیت‌های آوایی و معنایی کلام در مسیر تکرار است؛ این پدیدۀ زبانی با کارکرد خاص خود تأثیر بسزایی در غنای اثر هنری و کمک به خلق زیبایی دارد. این جستار با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی، جدا ا...

نوشتار بر خلاف کلام، رقص، موسیقی یا فیلم، ذاتا متحرک و پویا نیست. در همه زبانها کاربرد حروف بصورت ایستا و یک بعدی می باشد. در حالی که حروف می توانند متحرک سازی شوند و در این فرایند دارای لحن کلام، تاثیرات عاطفی رقص، موسیقی و بیانگیری فیلم می شوند. تایپوگرافی، هنر و فنون استفاده از طراحی حروف و چیدمان آنها در جهت انتقال قویتر و زیباتر یک پیام است. حروف دارای دو ویژه گی بنیادین می باشد، نخست وظی...

چکیده یکی از پرمخاطره ترین مسائل در تاریخ اندیشه های کلامی، مسئله کلام خداوند است. متکلّمان مسلمان، نخست تحت تأثیر آیات قرآن و احادیث پیامبر(ص) و آنگاه در مواجهه با اندیشه های مسیحی درباره تثلیث و فلسفه یونان، مسئله صفات را ارائه داده اند. پس از آن بر مبنای تلقی های متفاوت از صفات الهی، اختلاف ها و مشاجره هایی درباره متکلّم بودن خدا به وجود آمد. با توجّه به دیدگاه های متکلّمان مسلمان درباره کلام خد...

چکیده سعدی، سرآمد سخن پردازان سده هفتم، با نگارش گلستان، پدیده ای نو ظهور را در نوع خود، در نثر فارسی به وجود آورد. این کتاب، اثری بی همتاست که بهترین نشانه ها و نمونه ها را از ترکیب تفنّن و ترسّل عرضه می کند و البته همنشینی نثر گلستان، با نظمی که ساخته و پرداخته نویسنده است، انسجام و هماهنگی بی مانندی را در آن به نمایش می گذارد. نقش برجسته موسیقی نیز در تولید اثری هم چون گلستان، گر چه محصول ...

امام علی (ع) در خطبه­ی­ یکصد و یازدهم نهج البلاغه، بسیاری از صنایع ادبی و تمهیدات زبانی را هنرمندانه به خدمت گرفته است. یکی از شیوه های سبک ساز ایشان، استفاده­ی گسترده از ساخت های همپایه است. امام­(ع) روش­های مختلفی، از جمله تقویت موسیقی و آهنگ کلام و تأکید بر سخنان، با هدف انتقال پیام های خود، از این ساخت ها استفاده نموده است. ساخت ها­ی همپایه در این خطبه، دو سازه­ای، سه سازه ای و زنجیره ای اس...

خلاقیت ادبی و آثار آنتون پاولویچ جایگاه ویژه ای را در ادبیات جهان به خود اختصاص داده است که این امر مرهون سبک نوشتاری و ادبی‘ شیوایی کلام‘ اختصار‘ موضوع آثار‘ ویژگی های زبانی ‘ پویایی‘ ساختار منحصر به خود و خلاقیت نویسنده می باشد. چخوف را می توان جزء نویسندگانی محسوب نمود که برای اولین بار در ادبیات جهان توانست تراژدی روزمررگی و مستأصل بودن انسان را در موقعیت های مختلف در معرض دید و قضاوت خوانن...

جوهر هنر از جمله شعر ، زیبایی است و علمای بلاغت ،بدیع را علم آرایش کلام می دانند . مقاله ی حاضر، اشعار فدایی مازندرانی(از برجسته ترین سوگ سرایان عاشورایی) را از منظر علم بدیع ،آرایه های ایهام و لفّ و نشر ( بدیع سنتّی ) و حسّامیزی و پارادوکس ( بدیع نو ) مورد تحلیل و بررسی قرار داده است . آرایه ی ایهام در اشعارفدایی، دارای بیشترین بسامد است وبه دنبال آن ایهام تناسب دربرخی ازابیات مشاهده می شود . فدا...