سرزمین لرستان کوچک در بخش میانی زاگرس در غرب ایران از نیمه دوم قرن ششم شاهد ظهور حکومتی بومی- محلی از میان قبایل و عشایر لر ساکن در این دیار بود. این منطقه قبل از تأسیس سلسلۀ خورشیدیان (اتابکان لر کوچک) به وسیله نمایندگان حکام عراق عجم وابسته به دولت سلجوقیان و دربار خلافت عباسی اداره می‌شد. مردم و عشایر لر مالیات خود را به دربار دارالخلافۀ بغداد پرداخت می‌کرده‌اند. شکل گیری قدرت محلی اتابکان ل...

معروف است که ویتگنشتاین در طول حیات خود طى دو دوره، دو فلسفه را به وجود آورد که هرکدام تازگى ها و نوآورى هاى خاص خود را دارد; وجه جامع آن دو این است که به مسأله زبان از دید فلسفى مى پردازد. آنچه در این نوشتار تقدیم مى گردد گزارشى نسبتاً جامع از این دو فلسفه است. نویسنده کوشیده است به توصیه خودِ ویتگنشتاین، خطوط اصلى فکر او و مسائل اساسى را که براى او مطرح بوده دنبال کند. در فلسفه متقدم مسأله اصلى...

اعتبارسنجی منابع تفسیر روایی شیعه و اهل سنّت، از دو طریق سندی و محتوایی، ممکن و لازم است. منابع تفسیر روایی در هر دو حوزه شیعی و اهل سنّت، به منابع متقدم و متأخر تقسیم می‌شود. از این رو، منابع تفسیر روایی، در چهار گروه تصور می‌شود. در این مقاله، منابع متقدم و متأخر شیعی، بررسی و اعتبار سنجی دو گروه دیگر، یعنی منابع متقدم و متأخر اهل سنّت، به‌زودی انجام و در شماره آینده منتشر می‌شود. ابتدا از تفاسی...

منابع تاریخی از گسترش درگیریها و اختلافات مذهبی در دوره حاکمیت آل­‌بویه در بغداد سخن گفته‌اند. این در حالی است که سالها پیش از تسلّط آل‌­بویه بر این شهر، اهل سنت و شیعیان در این شهر سکونت داشته‌اند. مسئله این پژوهش این است که با قدرت یافتن آل­‌بویه در قالب حکومتی شیعه‌مذهب، در سیاستهای این حاکمیت و مدیریت امور جاری بغداد چه تغییراتی رخ داد که موجب بروز اختلافات مذهبی گردید. آنچه از خلال بررسی من...

در عصر‌ عباسی (طی سال‌های197-198 ق)، زمانی ‌که میان امین و مأمون نزاع رخ داد، حربیه از موقعیت پیش‌آمده استفاده و از مردم بغداد سلب آسایش کردند که این عمل آنان جنبشی مردمی برای دفاع و دفع تجاوزات آن‌ها به رهبری دو تن از پارسایان شهر، به نام‌های خالد دَریوش و سَهل ‌بن سَلامة انصاری، را در‌ پی داشت. از این‌ رو مسئلة اصلی پژوهش‌ حاضر این است که این جنبش مردمی دارای چه زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، و اقتصا...

تاسیس حکومت خوارزمشاهیان در شرق ایران و نحوه روابط آن با دستگاه خلافت عباسی در بغداد، که در حقیقت روابط بین دو نهاد عمده دنیای اسلام ، یعنی سلطنت و خلافت بود، مسئله اصلی پژوهش است. با شکل گیری سلطنت خوارزمشاهیان در خوارزم و افزایش قدرت و قلمرو آنان، تلاشهایی هر چند ناکارآمد برای برقراری روابط حسنه بین آنان و دستگاه خلافت صورت گرفته ، که جز تیره تر شدن روابط بین آنها حاصلی نداشت . در حقیقت ، از ...

حمله مغول به بغداد مرکزیت سیاسی جهان اسلام را فرو پاشید. این رخدادی بود که تا زمان حاضر، بحث و جدل هایی دربارۀ آن هست. اهل تسنّن به نقش علمای شیعه در این باره، حساس هستند. امّا بر پایۀ منابع تاریخی، می توان گفت، نابودی خلافت عباسی، در شمار اولویت های حکومتی مغولان بود. در این پژوهش، با هدف تبیین اوضاع شیعیان اثنی عشری بغداد در دستگاه خلافت عباسی و نقش آن ها در سقوط بغداد (656 ه.ق)، تلاش شده است ک...

کلام امامیه به لحاظ تاریخی در مدرسه های مختلف قابل بررسی است. تا سده پنجم هجری دو مدرسه کلامی قم و بغداد در جامعه شیعی مطرح بودند که به مرور زمان مدرسه بغداد به قرائت رسمی تشیع در محافل علمی بدل شد. پس از درگذشت شیخ طوسی، بسیاری از شاگردان وی و سید مرتضی به منطقه ری مهاجرت کردند و زمینه را برای پیدایش یک مدرسه کلامی جدید فراهم ساختند. متکلمان ری را در سه طبقه می توان بررسی کرد که تفاوت آرای کلا...