اعتقاد به عقول طولی ، خاصه عقل فعال یک دیدگاه مشایی و اعتقاد به عقول عرضی و ارباب انواع یک دیدگاه اشراقی است که اعتقاد توامان به هر دو ، هم در بحث های هستی شناسی و هم در بحث های معرفت شناسی صدرالمتألهین نقش قابل توجهی دارد. حال با توجه به این دیدگاه تلفیقی، یکی از مهم ترین مسایل معرفت شناسی در فلسفه ملاصدرا این است که چگونه می توان بین دیدگاه های مشایی و اشراقی وی در قلمرو بحث های معرفت شناسی س...

در مقالة حاضر، ضمن بررسی مبانی و پیش‌فرض‌های الهیات بوناونتوره، فیلسوف و عارف فرانسیسکن در سة جنبه معرفت‌شناسی (11 مورد) و هستی شناسی و  کلامی (11مورد)، نحوة تقریر او از راه آفاقی برای شناخت خداوند و دو راهی که او در آثار خویش تحت عنوان شناخت خداوند «از راه نشانه‌های او» در جهان و شناخت خداوند «در نشانه‌های او» مطرح کرده، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است و اثر مهم او در این زمینه، یعنی مسیر نفس به...

«ریاضت نفس» به معنای «تمرین رام کننده نفس در مقابل پروردگار»، مهم ترین محور تربیتی است که ادیان الهی آن را در قالب تکالیف دینی (ریاضات اختیاری) و امتحانات و ابتلائات الهی (ریاضات غیر اختیاری) با هدف مطیع نمودن نفس اماره در مقابل پروردگار، مطرح نموده اند . در قرآن و احادیث، گر چه واژه «ریاضت» کمتر بکار رفته، اما مفاد آن در قالب عناوینی نظیر تقوی، مجاهده با نفس، نهی از هوای نفس و غیره، فراوان اس...

چکیده شیخ الرئیس به بقای نفس انسانی پس از رهایی از بدن مادی معتقد است و بر این اساس معاد روحانی نفس را اثبات می کند؛ اما معاد جسمانی را ازآن جهت می پذیرد که شرع مقدس از آن خبر داده است. آنچه در تحقیقات فلسفی و دینی مخالفان و موافقان فلسفه مورد توجه جدی واقع شده است اثبات پذیری معاد جسمانی از منظر فلسفی است لکن این مطلب که قول به بقاء روحانی نفس و به تبع معاد روحانی آن با مبانی فلسفی شیخ در حوز...

چکیده: من کیستم؟! حقیقت من چیست؟! از کجا آمده ام؟! آمدنم بهر چه بود؟! به کجا می روم؟! این دست پرسش ها، پرسش هایی بنیادین است که همواره ذهن پرسشگر آدمی را به خود مشغول داشته اند. از این رو فلاسفه تلاش نموده اند تا به این پرسش های بنیادین پاسخی درخور و مناسب دهند. رگه های آغازین پرداختن جدّی به مسأله ی نفس، به فلاسفه یونان باستان، همچون فیثاغورث بر می گردد. سپس این مسأله در زمانه ی سقراط و افلاطو...

بررسی تاریخ فلسفه نشان می دهد که طرح مباحثی همچون خودآگاهی، آگاهی و خودشناسی تا همین اوایل عصر مدرن، تا بدین پایه اهمیت نیافته بود. برای فیلسوفان قرون وسطا – به ویژه پیروان سنت ارسطویی – ماهیت خودآگاهی تنها در روان شناسی و شناخت شناسی نقش دارد و این خود، پیامد طبیعی تعریف ارسطو از عقل به عنوان یک توانایی صرف است. ابن سینا نام آورترین استثنا در سنت اسلامی قرون وسطاست که تمثیل معروفش با عنوان «ان...

از آنجا که تقریباً تمامی تلاشهای علمی در راستای در کسب آسودگی و آرامش بشر انجام می¬شود، و در این میان مباحث روانشناختی از بنیادی¬ترین پژوهشهای ساختاری در نیل به این هدف می¬باشد لذا پرداختن به مسائل درونی انسان و زوایای ذهنی و روحی وی می¬تواند به عنوان راهگشا در مسیر مذکور به حساب آید. از سویی دیگر مقوله نام مقوله¬ای است که هر انسان به شکلی خاص از آن بهره می¬برد. گاه از نام خود لذت برده، مایه مب...

چکیده معرفت شناسی از منظر شیخ اشراق حکیم سهروردی و ملاصدرا به کوشش نجمه روستایی شیوه اصلی تحقیق حاضر چنین است که: نحوه حصول معرفت و تطابق ذهن و عین از منظر شیخ اشراق و ملاصدرا چگونه است؟ معرفت از مسائل مهم حکمت اشراق است. معرفت در نظام حکمت اشراق به واسطه " اضافه اشراقی" بین مدرِک و مدرَک صورت می گیرد. نور در این حکمت اساس شناخت است. به این معنی که حضور و ظهور، اساس ادراک بوده و علم اشرا...