هنر، نسخۀ دوم خلقت و نسخۀ سوم هستی است؛ چراکه هنر، بازآفرینی حقایق است، پس از سنخ خلقت است؛ بنابراین فطرت انسان با دین و هنر الفتی ذاتی دارد و هم از این رو میان دین و هنر نیز همگونگی ها و مناسبات بسیاری هست. تعریف دین و هنر، تقسیم جوهری و صوری هنر، تبیین نسبت ها و مناسبات این دو مقوله، موضوع این مقال است.

نسبت فلسفه اسلامی با هنر از جمله مهم ترین، بنیادی ترین و، در بُعدی، غامض ترین مسائل جاری حوزه مطالعاتی فلسفه هنر در ایران است. روند رو به رشد مطالعات نظری هنر در بیست سال گذشته، موضوعات بسیار گسترده و جدیدی در عرصه مبانی تئوریک هنر آفرید. غالب این موضوعات محصول آشنایی بخشی از متفکران ایرانی با مباحث گسترده نظری هنر در غرب بود که از ترجمه این متون حاصل می شد. نظام آموزشی مطالعات عالی کشور نمی توا...

بحث تشکیک یکی از مهمترین مسائل فلسفی است که در نظامات فلسفی بدان پرداخته شده است. صدرالمتالهین قائل به تشکیک در وجود بوده و با تفتیش در نظام مشایین، ایشان را نیز قائل به تشکیک خاصی میداند. ولیکن قرائت صدرا و اتباع ایشان از تشکیک در نظام اشراقی، تشکیک ماهوی است. زیرا صدرا، اعتباریت وجود را در نظام فلسفی شیخ اشراق به معنای معقول ثانی منطقی پنداشته فلذا شیخ اشراق را اصالت ماهوی دانسته و مباحث تشکی...

چکیده عارف در جریان سلوک و دستیابی به کشف و شهود، میان خود، طبیعت و خدا، رابطه و پیوند برقرار می‌کند و امری ماورای استدلال و عقل، بر او منکشف می‌شود. حصول چنین امری را تجربة عرفانی می‌نامند. این تجارب زمانی که در قالب زبان درمی‌آیند، پوششی از ابهام به خود می‌گیرند و باعث ایجاد شیوه‌های متفاوت روایتِ راویان، از تجربه‌ای واحد، می‌شوند. در متون رمزی صوفیه، مؤلف نه‌ تنها برای ابلاغ اندیشة خود ...

یکی از مهم­ترین موضوعاتی که همه‌ی عرفا و فیلسوفان اشراقی بدان نظر داشته‌اند و درباره‌اش سخن گفته‌اند، «عشق» است. آنان عشق را جان و اساس عالم می‌دانند که به واسطه‌ی آن، همه‌ی موجودات از ادنی‌ تا اعلی‌، در جنبش­اند و به سوی سرمنشاءِ عشق، یعنی ذاتِ حق تعالی، در حرکت. مولانا جلال الدین بلخی و ملّاصدرای شیرازی، دو تن از آن عرفا و فیلسوفان اشراقی هستند که در آثار و نوشته‌هایشان عشق، نقشی محوری و اصلی دا...

چکیده نحوه‌ی صدور کثرت از وحدت، از مسائل مهم و محوری در فلسفه بوده که از دو جنبه‌ی فاعلیّت الهی و پیدایش کثرت درعالم، مورد‌توجه حکمای اسلامی قرار گرفته‌است. ابن‌سینا1و سهروردی2 براساس قاعده‌ی الواحد به تبیین نظریه‌ی صدور پرداخته‌اند؛ در این زمینه علی‌رغم اختلاف در مبانی، هرکدام به روشی خاص عمل نموده چنان‌که ابن‌سینا برمبنای جهات دوگانه‌ی وجوب و امکان در عقول ده‌گانه و با فرض کثرت اعتباری عقل او...

در قرون نخستین بشر برای رسیدن به برخی اهداف، با توجه به امکانات محدود، آثاری بر روی دیوار غار خلق می کرد که جنبه های آیینی و جادویی داشتند. گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، تغییر مواد، تنوع در سلیقه ها، ایده ها و غیره باعث شده است هنر در حیطه های مختلف کارکرد داشته باشد. از جمله گرایش های هنری که حیطۀ اجرایی گسترده و چندوجهی در تعریف و اجرا دارد نقاشی دیواری است. در دنیای معاصر، دیوارنگاری در...

عرفان علم معرفت و شناخت باطنی است. عارف با تزکیة باطن و از راه‌های فرا حسی به عوالمی وارد می‌شود که برای جسم و حواس جسمانی امکان‌پذیر نیست. در این مسیر عنصر «نفس» یا «روان» نقش مهمی ایفا می‌کند. یکی از راه‌های مهم ورود به عالم فوق طبیعی، کشف عارفانه (واقعه) است. انسان از راه مکاشفه یا گاه الهام یا در شرایطی ویژه به مغیّبات علم پیدا می‌کند؛ اما واقعه از عناصر فرا حسی است که نفس ناطقة آدمی به کمک ...

شناخت انسان ودرکحقیقتاو از موضوعات مهم نظام حکمت اشراقی محسوب می‌شود و به‌همین‌دلیل سهروردی آثارش و ازجمله داستان‌های رمزی‌اش را عمدتاً زمینه‌ای برای فهم حقیقت و جایگاه انسان و راه رسیدن وی به کمال حقیقی‌ قرار داده است. به عقیده‌ی وی، نفس نوری از انوار الهی و جوهری مجرد و روحانی، هم‌هویت با انوار قاهره و...