حماسه سرایی با فردوسی توسی به اوج رسید. پس از فردوسی نیز کسانی که در این عرصه قدم گذاشتند سعی داشتند از الگوی موفق او در زمینه ی حماسه سرایی، یعنی شاهنامه تقلید کنند. در آغاز شاهنامه هایی که سروده شد بیشتر به بخش حماسی – اسطوره ای شاهنامه توجه داشتند. از اواخر قرن ششم و به ویژه از عهد مغول به بعد به دنبال رونق تاریخ نگاری، نهضتی در عرصه ی شاهنامه نویسی تاریخی نیز پدید آمد. محتوای این شاهنامه ه...

ابوالحسن علی جَزنائی،از مشاهیر مورخ مغربی دربار مرینیان است که با نگارش کتاب جَنی زَهرهِ الآس فی بناءِ مدینهِ فاس یکی از مهمترین نوشته های تاریخ محلی فاس را پدید آورد.  این پژوهش به بررسی وتحلیل مطالب،شیوه تدوین ،اسلوب نگارش و منابع مورد استفاده جزنائی در این کتاب پرداخته و سرانجام این اثر را با دیگر تاریخ محلی فاس به نام الانیسُ المُطرِب بروض القرطاس فی اخبار ملوکِ المَغرب و تاریخ مدینه فاس مقایسه می کند...

موضوع امامت اساسی­ترین رکن اعتقادی شیعه و فرق آن است. قرامطه به عنوان شاخه­ی شناخته شده از اسماعیلیه براساس اعتقاد به امامت محمد بن اسماعیل، نواده امام جعفر صادق (ع)، شکل گرفت. حامیان امامت محمد بن اسماعیل(مبارکیه) پس از مرگ او به دو گروه منشعب شدند: دسته­ای  ضمن انکار مرگ محمد بن اسماعیل او را هفتمین و آخرین امام که همان مهدی و قائم آخرالزمانی و یا الوالعزم خواهد بود، ‌دانستند. این گروه سلف قر...

در اواخر ده ۀ دوم هجر ی، مسلمانان که بر سواحل شرقی و جنوبی دریای مدیترانهدست یافتند، برای گسترش فتوحات و مقابله با ناوگان بیزانس ، در صدد استفاده ازناوگان دریایی برآمدند . اما خلیفه دوم عمر، علاقه ای به عملیات دریایی نداشت، لذا اینکار در ایام خلافت عثمان صورت پذیرفت . عملیات دریایی در دوره امویان گسترشیافت. امویان به ایجاد پایگاه های دریایی حفاظت از سواحل، بنادر، ناوگان جنگی ،کارگاه های کشتی سا...

  دولت سلجوقیان (427-590 ه.ق) در ایران با مقطعی از امارت دیرپای اشراف (358 - 1343 ه.ق) در حجاز هم‌عصر بود. با وجود وجاهت سیاسی و استقلال معنوی اشراف، به دلیل سیطره‌ی آن‌ها بر حرمین شریفین، پیوسته از سیاست‌های دولت‌های قدرتمند هم‌جوار تأثیر می‌گرفت. در میان دولت‌های هم‌جوار، سلجوقیان سنّی‌مذهب که به عنوان حامیان نظامی خلافت عباسی و در زمره‌ی رقبای دولت فاطمیان شیعی در مصر شناخته شده بودند، با برخ...

چکیده مقالۀ حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائلُ مصرَ وأخبارُها وخواصُّها »اثر ابن زولاق، دربارۀ پویش علمی تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبیِ تمدّن فاطمیان و تاریخ­ محلّی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبی با سنّت ریشه­دار و اصالت خاصّ خود، پیوسته مورد اهتمام مؤرخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. وی به نگارش تاریخ­ محلّی مصر پرداخت و کتابش در زمرۀ یکی از گونه­های اصیل و قانونمند تاریخ­نگ...

در نیم? دوم سد? ششم هجری ، در حالی که خلافت شیعی فاطمیان در مصر ضعیف ترین دوران حیات سیاسی خود را سپری می کرد، زنجیره ای از سیاستمداران سنی موفق شدند بارها به مقام بسیار مهم وزارت دست یابند. اینان که التزام و وابستگی فراوانی به اندیشه خلافت سنی عباسیان در بغداد داشتند و سرانجام نیز توانستند خلافت فاطمی را سرنگون سازند، مجبور بودند در راه بقای سیاسی و نیز هر چه ضعیف تر کردن رقیبان خود، سیاست های...

اندیشه مهدویت از مفاهیم مؤثر قرآنی، روایی، کلامی، سیاسی و از ارکان تاریخ اسلام است که در فرهنگ و تمدن اسلامی و بحران فراگیر و مستمر جهان اسلام، جایگاه ویژه ای داشته است. موعودگرایی در غرب اسلامی که سرزمین هم­زیستی ملل منتظر الظهور است ریشه سنتی دارد. نخستین تجربه پیدایش دولت براساس مهدویت در غرب اسلامی روی داد. گزارش تاریخی از چهارده قرن مهدویت و بررسی مبانی نظری آن، مدعیان مهدویت و دولت­های کل...

مذهب تشیع و اندیشه های شیعی در نخستین سال های ورود مسلمانان به اندلس و هم زمان با فتوحات اسلامی یا اندکی پس از آن، وارد این منطقه گردید. زمینه مناسب و پیدایش موانع گوناگون سبب گردید که تشیع در این منطقه، گسترش پیدا نکند. علل و عوامل گوناگونی سبب ناکامی شیعیان در نشر باورهای خود در این سرزمین بود. علل سیاسی مانند قیام های منسوب به شیعیان و رقابت امویان اندلس با حکومت های ادریسیان و فاطمیان و علل...

اسماعیلیان به عنوان یک جماعت مسلمان شیعی پس از شیعیان دوازده امامی بودند ،که برانتظار ظهور قریب الوقوع مهدی که با آمدن خود حکومت عدل را در جهان گسترش خواهد داد تمرکز یافته بود. بر اساس این عقیده در نیمه ی قرن سوم/نهم اسماعیلیان جنبش انقلابی بر ضد خلافت عباسی، به راه انداختند و داعیان این جنبش اسماعیلی از مغرب در شمال آفریقا تا ما وراءالنهر در آسیای مرکزی به فعالیت مشغول بودند.دراین زمان تحولات ...