هبوط انسان ماجرای یک شخص خاص نیست که در تاریخ رخ داده است، بلکه فرایند ورود انسان به حیات دنیایی است. علامه طباطبایی با تبیین تمایز ماجرای هبوط و خلقت ارضی انسان و بیان چیستی و علل هبوط انسان به دنیا، منشأ و مراحل شکل‌گیری اعتباریات انسانی را تقریر می‌کند. محوری‌ترین سؤال این مقاله پیرامون نسبت هبوط انسان با اعتباریات است که از منظر علامه طباطبایی، حقیقت هبوط به معنای ورود به عالم اعتباریات است...

«نفس ناطقه» فصل ممیّز انسان از دیگر انواع و «کمال عقلی» فصل ممیّز آدمیان از یک‌دیگر است. نفس ناطقه دارای دو قوۀ عقل نظری و عقل عملی است. لطیفۀ ملکوتی نفس که سرّی از اسرار الهی است ظرفیت ترقّی و استکمال به سوی واجب تعالی دارد و اگر انسان آن را مُهمل رها کند به سوی ظلمت و تاریکی خواهد رفت. تحوّل‌پذیری و استکمال نفس از اصول مسلّم فلسفۀ صدرایی است و حرکت جوهری یکی از عمده‌ترین دلایل آن است. بر این اساس، آ...

چکیده: شناخت سعادت از اول خلقت بشر جزء مجهولات همیشگی بوده و انسان ها از آغاز در پی این بوده اند که سعادت حقیقی و راه رسیدن به آن چیست؟ در مورد سعادت حقیقی در قرآن و کتب روایی بسیار بحث شده و آن چیزی جز رسیدن به کمال خویشتن یعنی عبد خالص بودن برای خالق نیست. مسلماً برای عبودیت؛ باید آن را شناخت تا بتوان به درستی او را پرستید. یکی از مصادیق شناخت، شناخت خویشتن است. که می توان از طریق آیات انفسی ...

در برخی از آثار افلاطون، همچون دفاعیه، کریتون و فایدون، موضوع مرگ ملموس‌تر از زندگی است؛ ولی آنجا که زندگی مطرح است، غایت سعادتمند ‌شدن انسان را در بطن خود دارد؛ سعادتی که آدمی از طریق کسب فضائل بدان نائل می‌آید. منظور افلاطون از «فضیلت» که به «سعادتمندی انسان» در زندگانی و پس از مرگ منجر می‌شود، چیست؟ مقاله بخشی از پاسخ این پرسش را در رسالة آلکیبیادس و بخش د...

انسان پیچیده‌ترین موجود هستی است که دیدگاه‌های متفاوت و متعارضی دربارة ابعاد وجودی‏، ویژگیها، مراحل آفرینش و سعادت و شقاوت وی ابراز شده است. به رغم واکاوی‌های فراوانی که از سوی اندیشه ورزان دربارة انسان انجام شده، هنوز هم از او به عنوان «موجود ناشناخته» یاد می‌شود. آنچه در این نوشتار مد نظر قرار گرفته است، پاسخ به سؤال اساسی دربارة مراحل وجودی این پدیده از دیدگاه اسلام است. انسان در فرهنگ اسلا...

مسئله اصلی این پژوهش بررسی، تحلیل و نقد دیدگاه فخر رازی درباره مراتب کمال انسان، به روش توصیفی- تحلیلی است. وی کمال را به تقویت دو قوه عقل نظری و عملی تعریف می‌کند و در برخی آثارش از کمال به عنوان معادل سعادت بهره می‌گیرد. او در آثار مختلفش مراتب متعددی برای کمال ترسیم کرده است. دیدگاه‌های مختلف او درباره کمال را می‌توان در ابتدا بر دو قسم دانست: مراتب کمال انسان در دنیا و مراتب کمال در آخرت؛ و...

انسان به طور فطری خواهان دستیابی به لذت وسعادت است .لکن هر شخص با توجه به شناختی که از خود وعالم یا عوالم پیرامونش دارد درمصداق خارجی به دنبال نوعی خاص از سعادت می رود .اما عقل سلیم و نقل معصوم تنها نوع خاصی از سعادت را حقیقی ولایق شان انسان دانسته ودیگر سعادتها را مجازی ونالایق انسان می داند . در اینجا ازحیث عقلی به فرموده های دو فیلسوف عقل نگر علامه سید محمد حسین طباطبایی(ره) وشیخ الرئیس بو ع...

نوشتار پیش رو بررسی وتحلیل روایات "من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه" است. که در منابع اولیه و معتبر فریقین به طرق مختلف از پیامبر اکرم(ص) وعترت پاک ایشان نقل شده است. هدف از انجام این تحقیق علاوه بر ارائه ی مصادر و طرق نقل این روایت و روایات هم مضمون آن، معنا شناسی دقیق متن این احادیث است. در اهمیت مفاد این روایات همین بس که عدم معرفت نسبت به امام هر عصر مساوی با مرگ جاهلی دانسته شده...

قرآن کریم در آیه ی 105 سوره ی هود انسان ها را به دو گروه سعید و شقی تقسیم می کند. در مورد این دو وا‍ژه تعریف ها و دیدگاه های مختلفی بیان شده است؛ از جمله، علامه طباطبایی فرموده اند: سعادت هر چیزی رسیدن آن به خیر وجودش و شقاوت، محرومیت و نداشتن آن است. امّا چون شکل گیری شخصیت انسان ها بیشتر متاثر از رفتار دیگران می باشد و یکی از شیوه های تربیتی قرآن شیوه ی الگودهی می باشد، بنابراین، لازم است در ج...

اخلاق فضیلت، به عنوان شاخه‏ای از اخلاق هنجاری، بر رفتار فضیلت‏مندانه با دیدگاهی غایت‏اندیشانه و کمال‏طلبانه تأکید دارد که مبتنی بر سعادت‏محوری با توجه به خیر است. در این نظام اخلاقی، فعلیت‏یافتگی قوای طبیعی و نفسانی انسان مورد توجه است که خود به لحاظ معرفتی نیل به غایت طبیعی انسان و خیر و سعادت او را در بر دارد. در فضیلت‏گرایی، بر فاعل اخلاقی تأکید می‏شود که با رویکردی فضیلت‏مندانه به سوی خیر ا...