نقد تطبیقی امروزه می تواند میزان تعاطی فرهنگ ها و تبادل تفکرات را در حوزه ی ادبیات به منظورآشنایی با اصالت، عمق، غنا و تفاهم های فرهنگی و همچنین دوری از تعصبات و یک جانبه نگری های علمی – ادبی، نشان دهد. بررسی تطبیقی دو متن «داستان فریدون» و «لیرشاه» نشان دهنده ی همسرایی و برهم نمایی های ذهنی دو شاعر توانا در دو فرهنگ متفاوت و لاجرم دو زبان متمایز در دو موضع تاریخی گوناگون است. هر چندآگاهانه بود...

عبدی بیک شیرازی، شاعر، حکیم و دبیر شاه طهماسب صفوی که در سیاق و ترسل با کفایتی تمام عهده‌دار منصب استیفا بود، از نظیره‌پردازانِ نظامی گنجوی به شمار می‌رود که در جواب «خمسة» او به سرودن سه خمسه پرداخته است. «هفت اختر» نیز یکی از مثنوی‌های اوست که در قفای «هفت پیکر» سروده شده است. این گفتار ضمن مقایسه و بررسی مشابهت‌ها و مباینت‌های این دو اثر، از حیث محتوا و ساختار، نشان می‌دهد که عبدی بیک با تبحّر...

امیر علیشیر نوایی( 906- 843 هـ ق) از جمله وزرا، دانشمندان و ادبای با اعتبار قرن نهم هجری قمری است و از وزرای با اعتبار سلطان حسین بایقرا به شمار می‌آمد. از وی افزون بر 20 دیوان، منظومه و تذکره به جا مانده است که یکی از مهمترین آنها مجالس دیوان وی است. با وجود نسخه‌های خوشنویسی شده از دیوان امیر علیشیر نوایی، تنها نسخه‌های معدودی از آن در زمان شاه طهماسب صفوی و در ادامه در سال‌های حکومت صفویا...

  طب اسلامی در سیر تکاملی خود توسط پزشکان مختلف دچار تغییرات و تحولات فراوان گردیده است. تاریخ طب در ایران نیز پس از اسلام همراه طب اسلامی به روند خود ادامه داد و پزشکان نام­آوری را به جهان هستی معرفی نمود. یکی از این بزرگان «حکیم عمادالدین محمود بن مسعود شیرازی» از مشهورترین طبیبان بزرگ و برجسته­ی ایران در دوره­ی صفویه و پزشک دربار شاه طهماسب است. مقاله‌ی حاضر پس از مقدمه­ای کوتاه در تاریخ پزش...

چکیده در پی سقوط اصفهان توسط غلزایی‌های قندهار در سال 1135 ﻫ.ق که به منزلة پایان قدرت سیاسی صفویان بود، سرداری از خراسان به نام نادر توانست با تکیه بر فراست ذاتی و ازهم گسیختگی‌‌سیاسی در جغرافیای ‌‌پهناور ایران در کنار طهماسب دوم، بر رقبای‌‌داخلی و متخاصمان خارجی (افغان‌ها، عثمانی‌ها و روس‌ها) غلبه و دگرباره حکومت صفویان را احیاء نماید. بی‌‌تردید، نادر علاقه‌ای به احیاء مجدد حکومت ازهم گسیختة ص...

حماسه‌های بزرگ ایران و یونان، «شاهنامه» و «ایلیاد» از جهات فراوانی قابل بررسی و مقایسه‌اند. از آن جمله جایگاه شخصیت زن در این دو کتاب و به ویژه «هلن» ملکة زیبایی و منیژه بانو فرد دلدادة «بیژن». «هلن» به روایت «هومر» زیباترین زن جهان همسر «منلاس» است که دلدادة «پاریس» پسر «شاه پریام» پادشاه «تروا» می‌شود و به همراه «پاریس» با دستبرد به خزانة پادشاهی به «تروا» می‌گریزد و زمینة جنگ طولانی و  طاقت‌...

پیروان رویکرد بینامتنیّت معتقدند که هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آنِ واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون بعدی است. در این جستار، ابتدا وجوه مختلف متن و بینامتنیّت تشریح شده است و آنگاه بر اساس این رویکرد، داستانی از «مثنوی معنوی» با عنوانِ «آن پادشاه جهود که نصرانیان را می کُشت از بهر تعصّب» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. با تحلیل این داستان، روشن شد که چنان که پیروان رویک...

این پایان نامه دارای سه بخش کلی، شامل باورها، آیین ها و اندرزها می باشد و در آن تلاش شده میان تعداد معینی از باورها، آیین و اندرزهای متون مزدایی و شاهنامه فردوسی مقایسه ا ی تطبیقی انجام گیرد. بخش باورها شامل چهار فصل در موضوعات خداشناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی است. در فصل خداشناسی از خداوند، دوبن گرایی، نگرشی بر دین بهی و ادیان دیگر سخن گفته شده است. در قسمت خداوند از ذات خداو...

در اوستا کوی اوسن یا کیکاووس، بزرگ ترین و پرشکوه ترین شهریار کیانی است. او دارای فرّه کیانی است؛ موهبتی که به وی امتیازات ویژه ای می بخشد. یکی از این امتیازات آسمان پیمایی و هم صحبتی او با اهورامزدا است، ولی مرور زمان، اسطوره کیکاووس را همانند بسیاری از اساطیر دیگر دستخوش دگرگونی کرده است. او از بارگاه بلندمرتبه اش سقوط کرده و تبدیل به شاه بی خردی می شود که حتی باعث مرگ فرزند خود– سیاووش– نیز می...

هاتفی جامی (822-927 هجری قمری) خواهرزاده عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دوره تیموری است که در همه فنون شاعری به ویژه مثنوی های داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومه داستانی به نام های لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پدید آورده است. وی اواخر عمر منظومه ای به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعیل صفوی سرود که ناتمام ماند. علاوه بر مثنوی های یادشده، از هاتفی د...