اشاعره یکی از مذاهب کلامی اهل سنت هستند. تشابه ظاهری بین بعضی اعتقادات اصولی اشاعره و تعالیم عرفانی، باعث شده که عارفان بزرگ مسلمان از جمله مولانا جلال الدین محمد بلخی را در جرگه مذهب اشعری تصور کنند. در حالیکه اصولاً مبانی و مبادی علم عرفان و علم کلام کاملاً مستقل و متفاوت هستند. در این مقاله سعی شده برخی از تشابهات ظاهری آرای عرفانی مولانا در قیاس با اصول اعتقادی اشاعره که ظاهراً مشترک می نمایند...

در مقطعی از حیات امام صادق(علیه السلام)، فضایی پدید آمد که در آن امام، توانست به تبیین معارف الهی، مشغول شود. ابعاد کار فرهنگی امام صادق(علیه السلام)، بسیار گسترده و وسیع است. یکی از ابعاد این حرکت، پدید آوردن مدرسه تفسیری است. شناخت این حرکت، ثمرات معرفتی بسیاری را در بردارد. دسته ای از این معارف قرآنی، مربوط به مبانی تفسیری ایشان می باشد. معارفی که تاکنون به طور منسجم به آن پرداخته نشده است. ...

اصل تأویل یا بازگرداندن معنا به خاستگاه و منشأ اصلی آن از حیثیات و وجوهاتی که خاص جهان‌بینی عرفانی است غالباً مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تأویل به موجب جستجوی سرچشمه‌ها و مبادی آغازین و حقیقی معنا با جهان بینی عرفانی که سیر و صیرورت وجودی اشیاء را به سوی حقایقشان می‌کاود در یک نقطه به هم می‌پیوندند. هر دو در پی یافتن افق اعلای مظاهر و آیات ربانی‌اند. از اینرو می‌توان تأویل را ت...

وحدت نوعی انسان نزد برخی از فیلسوفان مسلمان اصلی مسلم بوده است، بدون آنکه دلیلی بر این مدعا ارائه نمایند. گروهی نیز درصدد اقامة برهان بر وحدت نوعی برآمدند. در مقابل برخی از فیلسوفان، براهینی بر کثرت نوعی انسان عرضه نموده­اند، اما دو نقص در کارشان وجود داشت: نخست آنکه مبانی و مبادی مناسب را برای تبیین کثرت نوعی انسان در اختیار نداشتند و دوم آنکه دیگر مسائل مرتبط با انسان را از جمله حدوث نفس، ساز...

دنیاهای محتمل از مبانی نظری سبکشناسی شناختی است و ریشه در فلسفه لایبنیتس دارد. درک چگونگی روایت روایتها مسأله اصلی در این نظریه است و نحوة ارتباط خواننده با روایت ادبی و تأثیر کنش و واکنش متن و خواننده را روشن میسازد. مثنوی معنو ، ی بزرگترین منبع ادب عرفانی است که مبانی عرفان عملی و نظری را دربرمیگیرد. در این جستار برآنیم، براساس نظریة دنیاهای محتمل و با روش توصیفی  تحلیلی محتوا، خوانش جدیدی از...

چکیده بررسی و تحلیل متون عرفانی گذشته از دیدگاههای جدید می تواند موجبات کشف معانی تازه ای را فراهم سازد ؛ چرا که این متون سرشار از اسرار و رموز عرفانی هستند که اگر با دیدی جدید به آنها بنگریم، می توانیم به این رموز و حقیقتهای نهفته شده در آنها پی ببریم که این خود ، می تواند منشأ نتایج و فواید بسیاری باشد . یکی از لغات و اصطلاحات ویژه ای که در متون عرفانی دارای کاربردی وسیع بوده ، ادب است . ...

منظور از مبانی دعا آشنایی با پیش‌فرضهای اساسی پیرامون امر دعاست که به عنوان یکی از محورهای اصلی در امر دعا کردن باید مورد توجه قرار گیرد. بحث شناخت مبانی دعا تاکنون به صورت تخصصی و گسترده از دیدپژوهشگران حوزۀادبیات عرفانی مورد عنایت واقع نشده واین مقاله سعی نموده است که این مبانی را از منظر شاعر عارف، مولوی؛ در مثنوی معنوی مطرح و مورد مطالعه و کنکاش قرار دهد.از دیدگاه مولوی، دعامسیری برای تقرب ...

مقالۀ حاضر، جُستاری تحقیقی در تاریخ عرفان اسلامی است که به معرفی و بحث دربارۀ زنان عاقلۀ مجنونه می‌پردازد. بخش اول مقاله، مباحث نظری دربارۀ جنون عرفانی و مبانی آن است. شیوۀ ارائۀ این مباحث براساس آرا و دستاوردهای صاحب‌نظران کلاسیک در عرفان اسلامی است. در بخش دوم مقاله، ضمن بررسی رفتار و اندیشه‌های عقلای مجانین، نام و احوال چند تن از مجانین‌العقلای زن، بر‌اساس منابع محدود تاریخی، ذکر می‌شود. نخست...

حکایات موسیقایی در آثار عطار، حکایاتی است که بافت و ساختاری موسیقایی دارند و برای طرح و درک مبانی و مفاهیم عرفانی، امکانی مهم به شمار می‌روند. بررسی تعامل عرفان و موسیقی از منظر منظومه‌های عطار و نیز تذکرة‌الاولیاء، فضا و دیدگاه‌های موسیقایی عطار را نیز مشخص می‌کند. در منظومه‌ها و تذکرة‌الاولیاء عطار، 19 حکایت موسیقایی ذکر شده که در این میان، الهی‌نامه با 9 حکایت موسیقایی بیشترین بسامد را به خو...

در این مقاله چگونگی و چرایی ارتباط بین حقوق بشر و دانش‌های انسان‌شناسی بررسی و ارزیابی می‌شود. انسان‌شناسی با توجه به رویکردها و روش‌های گوناگونی که در آن وجود دارد، به دینی، فلسفی، عرفانی و تجربی تقسیم می‌شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه حقوق بشر با این دانش‌ها و ارزیابی نقش آنها در تعریف و تدوین این حقوق است. حقوق بشر اگرچه به‌طور کلی با همه دانش‌های انسان‌شناسی مرتبط می‌شود، اما بنیادی...