«تمثیل» برای بیان مفاهیم عرفانی و رمزی بسیار کارآمد بوده است و تمثیلِ حیوانی و انسانی در ادبیات تعلیمی و عرفانی عمومیت دارد. جامی در مثنوی هفت اورنگ بیش از ده حکایت از حیوانات آورده است و همچنین از تمثیل های نمادینِ حیوانی بهره گرفته و در آن ها حیوانات را با شخصیت بخشی و انسان انگاری به عرصه آموزش اخلاقی و عرفانی وارد می نماید. از ریشه اساطیری و توتمی آن ها نیز غافل نبوده و با استفاده از تجربه پی...

فریضه معنوی و شکوهمند حج، جایگاه ویژه‌ای در دین اسلام دارد و یکی از نشانه‌های تعالی روحی و اخلاقی مسلمانان است. حج عبادتی جامع، کامل، تأثیرگذار و حیات‌بخش است و به همین جهت حکمت‌ها و اسرار فراوان و درخور توجهی دارد.آیات قرآن، ضمن بیان ارجمندی و بایستگی این فریضه مهم، به ابعاد و زوایای مختلف آن پرداخته و فلسفه و رازهای آن را به شکل‌های گوناگون مطرح ساخته است. این انگاره، مورد توجه جدی تفاسی...

طبق آیات و احادیث، آزمایش، سنّت قطعی الهی و از اساسی ترین مسائل زندگی انسان است و کسی از آن مستثنی نیست، امّا نوع و میزان ابتلای افراد با توجّه به ظرفیّتشان متفاوت است.... موضوع امتحانات الهی در شعر عرفانی به خصوص اشعار مولانا بازتاب گسترده ای دارد؛ این که فلسفه وجود سختی ها و شداید زندگی چیست و تا کی ادامه دارد؟... . از منظر مولانا جهان، میدان آزمایش است و بسیاری از گرفتاری ها ریشه در اعمال خود ان...

ادبیات فارسی سرشار از مطالب اخلاقی،عرفانی و تربیتی است.سعدی از میان دیگر هم طرازان خود نسبت به مسائل تربیتی و اخلاقی عنایتی ویژه داشته است.امروزه در نظریاتی که از سوی صاحب نظران روانشناسی مطرح می شود می توان نکات دقیقی را دریافت که بسیاری از آنها را در سخن بزرگان ادب و فرهنگ این سرزمین نیز می توان ملاحظه نمود.روانشناسی مثبت نیز با تکیه بر استعدادها و توانایی های انسانی به جای تمرکز در بیماری ها...

مثنوی طاقدیس اثر ملا احمد نراقی، یکی از آثار ارزشمند ادب فارسی است و گنجینه ای است حاوی ارزشمندترین مضامین اخلاقی و عرفانی. تلاش این پژوهش در آن است تا نشان دهد دیدگاه ملا احمد نراقی در مثنوی طاقدیس از نظر اخلاقیات و عرفان چگونه است؟ بنابراین ابتدا در ضمن مقدمه ای کوتاه به معرفی احوال و آثار ملااحمد نراقی ومباحثی در باب اخلاق اسلامی پرداخته شده است، سپس در بخش های بعدی فضایل اخلاقی، رذایل اخلاق...

اثر ادبی تعلیمی، اثری است که دانشی (چه عملی و چه نظری) را برای خواننده تشریح کند یا مسایل اخلاقی، مذهبیو فلسفی را به شکل ادبی عرضه دارد. مثنوی معنوی نمونه بارز ادبیات عرفانی علیمی است که در آن، مولانا به بهترین شکل و در قالب تمثیل و حکایات تعلیمی، آموزه های اخلاقی و عرفانی را به مخاطبانش آموزش می دهد. در این مقاله، برخی از نکات تعلیمی مثنوی و تأثیرگذاری آن بر شنونده و کارکرد آن در حوزه آسیب های...

شأن اخلاقی موجودات، بحثی مهم در فلسفهٴ اخلاق است که امروزه از جنبه های مختلفی بدان توجه می شود. شأن اخلاقی در اصطلاح، همان جایگاه مسؤولیت آفرین موجودات است که در حدود، ثغور و معیار آن، نظریه های متعددی عرضه شده است. اهم نظریات مرتبط با این بحث، عبارت است از: نظریهٴ انسانیت ژنتیکی، با معیار «وجود انسانی»؛ نظریهٴ فاعلیت اخلاقی، با معیار «فاعل اخلاقی»؛ نظریهٴ احساس محور، با معیار  «موجود مدرک»؛ ن...