سمرقند کنونی ادامۀ سنت ادبیاتی است که آغازگر آن استاد رودکی بود و در زمان‌های بعدی رشد و رونق یافت. این شکوفایی در عصر کنونی نیز در سمرقند همچنان برقرار است. در ابتدای سدۀ بیستم، سمرقند از واقعه‌های انقلابی سرشار بود که باعث بیداری ملی و به‌وجود آمدن ادبیات معارف‌پروری و درنهایت ادبیات نوی تاجیک شد. بنیان‌گذار ادبیات نوین تاجیک، صدرالدین عینی (۱۸۷۸-۱۹۵۴م) است که در ابتدای سال‌های عصر بیستم از ب...

همزمان با تحولات سیاسی رخ داده در جغرافیای سیاسی منطقۀ ماوراءالنهر و تبدیل آن به آسیای مرکزی و سپس تشکیل جمهوری‏های پنج‏گانۀ شورایی، مفهوم وطن نیز در ادب معاصر تاجیک تحولات مهمی را از سر گذرانده است. مسألۀ اصلی این پژوهش، بررسی تحول مفهوم وطن در ادب معاصر تاجیک از دورۀ معارف‏پروری (1905-1870 م) تا استقلال و خودآگاهی ملی (1991م) در بستر دوره‏بندی ادب معاصر تاجیک است. مفهوم وطن در این دورۀ 145 سا...

به وجود آمدن اصطلاح «ادبیات تاجیک» در سال ۱۹۲۴م سبب دوری تاجیکان از اصطلاح تاریخی «ادبیات فارسی» شد؛ ازهمین رو، برای از میان بردن کج فهمی ها و اغواگری ها اصطلاح «ادبیات فارس- تاجیک» به وجود آمد که هم مضمون چندهزارسالۀ «ادبیات فارسی» را انعکاس می داد و هم ترکیب نوزاد «ادبیات تاجیک» را هم معنای آن می کرد. در این زمینه توجه به هم بستگی ترکیب های ادبیات فارسی و ادبیات تاجیک بسیار حائز اهمیت است. هم...

مهاجرت ایرانیان کمونیست به اتحاد شوروی در دو دوره به وقوع پیوست: دورۀ اول که از آن به «موج اول» یاد می شود، مربوط به سال ۱۹۲۲م است که طی آن ابوالقاسم لاهوتی و ۱۵۰ نفر از همراهانش وارد خاک شوروی شدند؛ موج دوم مهاجرت بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد که طی آن گروهی از ایرانیان کمونیست که برخی از آن ها اهل فرهنگ و ادب بودند، وارد خاک شوروی شدند. یکی از این مهاجران اهل ادب و فرهنگ شاعرۀ جوان، ژاله ب...

مهاجرت ایرانیان کمونیست به اتحاد شوروی در دو دوره به‌وقوع پیوست: دورۀ اول که از آن به‌‌ «موج اول» یاد می‌شود، مربوط به سال ۱۹۲۲م است که طی آن ابوالقاسم لاهوتی و ۱۵۰ نفر از همراهانش وارد خاک شوروی شدند؛ موج دوم مهاجرت بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد که طی آن گروهی از ایرانیان کمونیست که برخی از آن‌ها اهل فرهنگ و ادب بودند، وارد خاک شوروی شدند. یکی از این مهاجران اهل ادب و فرهنگ شاعرۀ جوان، ژاله...

مطبوعات تاجیک با نداشتنِ تاریخی طولانی، سه دورۀ نسبتاً مستقل را پشت‌سر گذاشته است. دورۀ اول از ابتدای سدۀ بیستم تا انقلاب اکتبر است و دورۀ دوم با سلطنت حکومت شوروی آغاز می‌شود. دورۀ سوم از اواخر سال‌های دهۀ هشتاد قرن بیستم آغاز شده و در زمان استقلال تاجیکستان حکم قانونی یافته است. هر مرحله از این مقاطع تاریخی برای مطبوعات تاجیک خصوصیتی ویژه دارد که در این مقاله به‌اختصار مورد بحث قرار گرفته است. ...

　　　ما در این مقاله برآنیم تا به شعر امروز تاجیک نظری بیفکنیم وشاعرانی را که از شعر معاصر ایران تأثیر پذیرفته اند برشماریم و در نهایت به شعر دارا نجات بپردازیم . ضرورت واهمیت این تحقیق در آن است که محققانی را که مایلند در مورد شعر امروز تاجیک و ایران بررسی هایی به صورت تطبیقی انجام دهند ، یاری می رساند و برای متخصصان سایر زمینه های ادبیات نیز سودمند است . اساس متدولوژی یا روش تحقیق را دستاوردهای...

به‌وجود آمدن اصطلاح «ادبیات تاجیک» در سال ۱۹۲۴م سبب دوری تاجیکان از اصطلاح تاریخی «ادبیات فارسی» شد؛ ازهمین‌رو، برای از میان بردن کج‌فهمی‌ها و اغواگری‌ها اصطلاح «ادبیات فارس- تاجیک» به‌وجود آمد که هم مضمون چندهزارسالۀ «ادبیات فارسی» را انعکاس می‌داد و هم ترکیب نوزاد «ادبیات تاجیک» را هم‌معنای آن می‌کرد. در این زمینه توجه به هم‌بستگی ترکیب‌های ادبیات فارسی و ادبیات تاجیک بسیار حائز اهمیت است. هم...

مطبوعات تاجیک با نداشتنِ تاریخی طولانی، سه دورۀ نسبتاً مستقل را پشت سر گذاشته است. دورۀ اول از ابتدای سدۀ بیستم تا انقلاب اکتبر است و دورۀ دوم با سلطنت حکومت شوروی آغاز می شود. دورۀ سوم از اواخر سال های دهۀ هشتاد قرن بیستم آغاز شده و در زمان استقلال تاجیکستان حکم قانونی یافته است. هر مرحله از این مقاطع تاریخی برای مطبوعات تاجیک خصوصیتی ویژه دارد که در این مقاله به اختصار مورد بحث قرار گرفته است. ...

پس از وفات صدرالدین عینی مسئلۀ نشر کلیات آثار او به میان آمد و طی دو سال، بایگانی آثار او به دقت مورد بررسی قرار گرفت. در سال های ۱۹۵۴-۱۹۵۶م، در میان دست خط های آرشیو شخصی عینی یک دسته مسوّده از کارهایی که در طی سالیان طولانی برای تألیف لغت نامۀ تاجیکی انجام داده بود، پیدا شد. به گفتۀ خود مؤلف، در کتاب مختصر ترجمۀ حال خودم، این لغت نامه 15هزار لغت را دربردارد؛ اما چون نسخۀ کامل آن در دست نیست، د...