پیش از ظهور اسلام، سنتی حکمفرما بود که قرآن کریم از آن به «جاهلیت اولی» تعبیر کرده است. برخی مفسران، قید «اولی» را حمل بر وجود دو جاهلیت اولی و ثانیه (یا اُخری) کرده‌اند. در این نوشتار برای تبیین دیدگاه یاد شده به این سئوال کلیدی که «مؤلفه های فرهنگ جاهلیت از منظر قرآن و مصادیق آن در عصر حاضر کدام است؟» با استفاده از روش تحلیل محتوا پاسخ داده شده است. حاصل این پژوهش، بر وجود مؤلفه هایی برای فرهن...

قرآن کتاب هدایت بشر و پیام آور برنامه سعادت انسان است. مخاطب آن ابتدا مردم عربستان بودند. مردمی که در نهایت غفلت و جهل زندگی می¬کردند. در قرآن به فرهنگ و آداب زندگی این مردم اشاره شده است و از آن به عنوان دوران جاهلیت نام برده است. آشنایی با چگونگی زندگی مردم در زمان جاهلیت باعث می¬شود تا تصویر واضحی از جامعه نشان داده شده و روش مقابله با آن نیز می¬تواند الگویی برای مقابله با جهل و غفلت در جوام...

جاهلیت از منظر قرآن کریم در ابعاد و محورهای گوناگونی قابل بحث است. یکی از این محورها که در آیات قرآن انعکاس یافته، نمادها و ویژگی های جاهلیت است. که با شناخت چهره ی واقعی جاهلیت و جاهلیتی که در این زمان هم دامنگیر بشر است می توان گامی در جهت شناخت و درک اسلام برداشت. از این رو در این نوشتار سعی بر این است با دقت در قرآن و سنت روشن نماییم که معنای اصلی جاهلیت نادانی و بی سوادی نیست بلکه جاهلیت ...

شناخت جاهلیت و متعلّقات جامعه­شناختی آن از حیث ارتباط بسیار نزدیکش با جامعة صدر اسلام، اهمیت و ضرورت دارد. علاوه بر آن، ماهیت و ویژگی­های جاهلیت نشان می­دهد که باید آن ­را نه منحصر به قبل از اسلام، بلکه نقطه مقابل اسلام و هر تحول بنیادی صورت گرفته در جوامع انسانی دانست. از نخستین گام­های مطالعة نسبت یک جامعه با جاهلیت، دریافت معانی، مفاهیم و مقوله­های آن است. در میان منابع موجود در این زمینه، پس...

با اوج‌گیری رقابت‌های مصر و عربستان در جهان عرب، به‌ویژه در دهه‌های پس از جنگ دوم جهانی، بسیاری از اعضای اخوان‌المسلمین مصر به عربستان سعودی رفتند و اندیشه‌های اخوانی را با وهابیت ترکیب کردند و رواج دادند. مهم‌ترین این افراد محمد قطب بود. اصلی‌ترین اندیشه‌های محمد قطب حول محور مفهوم جاهلیت شکل گرفت. از دید قطب، جاهلیت یک مفهوم سیاسی و به معنای حاکمیت قانونی، غیر از شریعت بود. وی راه گذر از جاهل...

چکیده: موضوع نقش دولت، کارویژه­ها و نقشی که این پدیده در مسیر هدایت جوامع انسانی به سوی فضیلت و سعادت به عهده داشته، موردتوجه اندیشمندان علم سیاست بوده است. در این راستا دین ومذهب را می‌توان تأثیرگذارترین عوامل بر تفسیر از حیات مادی بشری دانست. در همین حال، انقلاب اسلامی ایران به عنوان انقلابی که با خلق گفتمان برزیستن ایمانی، ‌کوشید تا با ترویج اندیشه‌های ماورایی، طیف وسیعی از شیعیان، ...

تلاش متفکران ایرانی با مسئله غرب‌شناسی منجر به شکل‌گیری طیف‌های مختلف فکری از غرب‌زدگی تا غرب‌ستیزی شده است. در این میان، شناخت دیدگاه‌های ِمتفکران فعال ِگفتمان اسلام انقلابی در محیط جمهوری اسلامی بخاطر تاثیرگذاری در سپهر نظر و عرصه عمل حایز اهمیت است. شناخت ماهیت و نوع نگاه آیت الله خامنه‌ای به تمدن غرب  مسئله‌ای اساسی در فهم جهت گیری و چگونگی تعامل یا تقابل  انقلاب اسلامی با این پدیده می‌باشد. ...

چکیده یکی از مباحث مهم به ویژه در نهج البلاغه مبحث جاهلیت است. واژه ی جاهلیت ریشه در قرآن دارد و مفسران برای آن معانی، مصادیق و کارکردهای متعددی بیان نموده اند. در بیانات امام علی(ع) نیز جهل و جاهلیت در زمان پیش از بعثت و پس از بعثت کاربرد فراوانی دارد. دقت در قرآن و نهج البلاغه و سایر متون اعم از تفسیری و تاریخی و... روشن مینماید که معنای اصلی جاهلیت تنها نادانی نیست، بلکه یک نوع حالت نفسان...

چکیده باورها و اعتقادات، بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. پارهای از این باورها که به باورهای عامیانه مشهور است، بیشتر جنبهی قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. اعراب جاهلی، بیشتر بادیهنشین بوده و از مظاهر تمدن و دانش بهرهی چندانی نداشتهاند و همین امر سبب شده که این دسته از باورها در میان آنان رواج قابل توجهی یابد. شعر جا...

واژه ی «جهل» که اساس اصطلاح «جاهلیت» را تشکیل می دهد در نزد بیشتر واژه شناسان در مقابل «علم» و از منظر برخی از آنان در مقابل «حلم» قرار می گیرد، لکن در عرف آیات قرآن نقیض اصلی کلمه ی«عقل» است، به گونه ای که با تحلیل آیات متحدالموضوع به این مهم رهنمون می شویم که علم ماده ی تعقل است و حلم نیز از مسببات و جَلَوات عقل به شمار می رود؛ از این رو در چشم انداز قرآن جاهلیت به تمامی امور مخالف علم و عقل اط...