ارجوزه ی طبی یکی از آثار کم تر شناخته شده ی منسوب به ابن سینا، دانشمند و طبیب بزرگ ایرانی در قالب شعر تعلیمی به زبان عربی است. ابن سینا در این کتاب دوره کاملی از طب سنتی ایران را در قالب 1326 بیت شعر عربی در بحر رجز سروده است. شعر تعلیمی یکی از قالب های شعر است که تأمین اهداف آموزشی و انتقال مفاهیم علمی بر جنبه های ادبی و شعری اولویت دارد. شعر ابن سینا در ارجوزه ی طبی ساده و روان بوده و مباحث ع...

این جستار به بحث درباره انواع تکرار بدیعی و معناشناختی در شعر تعلیمی با تکیه بر بوستان می پردازد. در این زمینه نخست تکرار از دید بدیع شناسان بررسی شده؛ سپس به پیوند دیالتیکی ذهن و زبان در شعر تعلیمی پرداخته شده است. در بخش سوم تکرار بدیعی در بوستان مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش پایانی مقاله نوع جدیدی از تکرار که در قلمرو معناشناختی قرار می گیرد، در کلام سعدی معرفی و نشان داده شده که این نوع...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...

قرآن کریم کتاب هدایت است و مخاطبان این مائده آسمانی، همة انسان­ها و طبقات مختلف جامعه در طول تاریخ بوده و هستند، تحقق چنین هدفی در گرو توجه به استعدادهای متفاوت افراد و استفاده هنری از همة گنجایش­های زبانی است. در این پژوهش، با روش توصیفی – تحلیلی، جلوه­های زیباشناختی هنری در داستان­های تعلیمی قرآن کریم، با تکیه بر داستان دو تن از پیامبران الهی، حضرت سلیمان و حضرت ایوب که به ظاهر زندگی متضادی ب...

ادبیات فارسی از غنی ترین ادبیات جهانی است، لبریز از عواطف و احساسات درونی و قالب های گوناگون رایج زمان در درازنای تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین. بسیاری از شاه کارهای ادبی، جنبه تعلیمی دارند و از این قبیل است مثنوی مولوی و بوستان سعدی و حدیقه سنایی و منظومه های عطّار و نظایر آنها که جنبه های تعلیمی آنها همپای جنبه های ادبی پُرمایه و قوی است، عرصه کاربرد ادب تعلیمی بسیار وسیع است، زیرا به هر حال، ...

پژوهش حاضر به توصیف و تحلیل ساختاری و محتوایی فتوت¬نامه¬ها می¬پردازد. فرضیه پژوهش این است که رساله¬های فتوت از نظر ساختاری دارای الگوی واحدی بوده و از یک طرح اولیه و بنیادین برخوردارند. همچنین از نظر محتوایی فتوت نامه ها در زمره نوع ادبی تعلیمی به شمار می¬روند و آموزه های آن ها را می¬توان در دو بخش حکمت نظری و عملی بررسی نمود. در این گفتار ابتدا به تعریف فتوت و فتوت نامه و سیر تاریخی فتوت پردا...

از جمله عرصه های تعامل علم و ادبیّات شعر تعلیمی است. در واقع، یکی از خدمتهای بزرگ ادبیّات به علم، حفظ و نگهداری آن از طریق منظومه های تعلیمی در طول قرنهای متمادی است. دیگر آنکه استفاده از شعر تعلیمی، از بهترین روشهای یادگیری محسوب می شود. با این وجود، این نوع شعر، که یکی از انواع چهارگانۀ شعر در جهان به شمار می آید، آنطور که باید مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته است. از این رو، مقالۀ حاضر می کوشد ب...

چکیده از قدیم ترین زمانها تا کنون ، هر اثر ادبی که به وجود آمده است، بدون شک از محیط پیرامون خود تأثیر پذیرفته است و به جرأت میتوان گفت حتی درونگرا ترین آثار نیز گوشه ی چشمیبه اوضاع و احوال اجتماعی زمان خود داشته اند. جامعه شناسی ادبیات در واقع دانشی است که به ادبیات از این جهت که با اجتماع عصر خویش پیوند بر قرار کرده و مظاهر آن را در خود منعکس نموده است ، نظر دارد . به واقع میتوان گفت که...

نگرشی کوتاه به متون تعلیمی بیان می کند که حکایت های عرفانی  بایزید مانند فضای کارناوال پر از تصاویری است که بیانگر براندازی و محو مرزبندی هاست. از ویژگی های کارناوالی، برهم زدن ارزش ها و هنجارهای پذیرفته شده از سوی نهادهای برتری جو است. بدیهی است این هنجارشکنی، شامل نهادهای دینی، فرهنگی، اجتماعی می شود. نگارندگان برآنند تا با استفاده از این نظریه، چند حکایت بایزید را بررسی کنند و روش حکایت پردا...