در تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران معاصر، به ویژه پس از نفوذ دو قدرت بزرگ انگلستان و روسیه در ایران، وقایع و حوادث بسیاری رخ داده است که از عوامل و علل متعدد داخلی و خارجی ریشه گرفته و منشا تحولات گسترده و آثار وسیع بعدی بوده است. یکی از این وقایع، ظهور و پیدایش جنش بابیه به رهبری سید علی محمد باب است؛ جنبشی که به منظور دامن زدن به اختلافات مذهبی بخش هایی از مناطق مختلف کشور را در بر گرفت و طبق قرا...

تصور غالب درباره روشنفکری در ایران ، آن را پدیداری وارداتی و  برآمده از خلاء توصیف می نماید.این تصور، مانع توجه به شرایط امکان درونی تفکر روشنفکری می گردد؛مدعای اصلی نویسندگان مقاله این است که هویت روشنفکری تنها با توجه به تجربه فکری ایران پیشاروشنفکری (عالم قد...

هر چند مسلک شیخیه از نظر اعتقادی هیچ گونه ارتباطی با بابیت و بهائیت ندارد، ولی ارائه عقاید و آموزه هایی متفاوت و خارج از چهارچوب های مقبول شیعی زمینه و بستر لازم فکری و فرهنگی را برای ادعاهای دروغین سید علی محمد شیرازی فراهم کرد. سید علی محمد بر مذهب شیخ احسائی بود و بنیان بسیاری از دعاوی اولیه خویش را بر آموزه های شیخیه نهاده است. شیخ احسائی از شاگردان سید کاظم رشتی رهبر وقت مسلک شیخیه بود. با...

در جامعه ایران، چه پیش از حمله اعراب و چه پس از آن به دلیل ستمها و بهره کشیهای حکومت وقت نهضتهای بسیاری که ریشه های اجتماعی و اقتصادی قوی داشتند پدید آمد، لیکن از آنجا که افکار مسلط بر ذهن توده همیشه مذهب و الهیات بوده از آنجا که در گذشته ایدئولوژی خارج زا قالب مذهبی معنی نداشت این نهضتها رنگ مذهب بخود می گرفتند و چه بسا که با ادعای مهدویت همراه میشدند. نمونه چنین نهضتهائی کم نیستند و منجمله می...

فتنه باب و بها از توطئه‌های مهم کانون‌های استعماری است که با هدف آسیب رساندن به اسلام و مذهب شیعه، از بین بردن خصلت‌های ضداستکباری و ظلم‌ستیز آن و شکستن اقتدار ملی ایرانیان، از اواسط دوره‌ی قاجاریه طراحی و پدید آمده است. در این پژوهش برآنیم با استناد به اسناد موجود و تحلیل آن‌ها، چرایی پیدایش فرقه‌ی بهائیت به‌عنوان یک جنبش مذهبی ساخته و پرداخته استعمار، سرنوشت آن قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلا...

چکیده دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار یکی از طولانی ترین دوران فرمانروایی یک پادشاه درایران بوده است این زمان اوج رقابت استعماری دولت روس و انگلیس در ایران و تلاش آنها برای شناخت فرهنگ و تمدن یک جامعه و نفوذ در بطن جامعه ایران است به همین خاطر مسافران مختلف از کشورهای گوناگون مخصوصاً انگلستان که برای حفظ هندوستان خواستار تحت نفوذ در آوردن ایران بوده اند و با عناوین گوناگون به این کشور سرازیر ش...

تحقیق حاضر که به شناسایی و مقوله بندی داده های تاریخ اجتماعی در دوره ناصرالدین شاه می پردازد بر آن است داده های تاریخ اجتماعی ایران را که در سفرنامه های خارجیان به صورت جامع ثبت شده است، به روشی نوین داده نگاری و پس از ساماندهی و پردازش آنها در پنج بخش اجتماعی- فرهنگی، مذهبی ، سیاسی ، اقتصادی و حقوقی دسته بندی کند. سپس به تحلیل و ارزیابی آماری داده های فراهم آمده بپردازد. دوره ناصرالدین شاه نق...

در این گفتار ترجمه کتاب معروف گلدزیهر خاورشناس مجاری الاصل به نام گرایش های تفسیری قرآن در میان مسلمانان که ترجمه عربی آن به فارسی برگردانده ششده است بررسی می شود. نخست به برخی اشتباهات و سوء تعبیرها یا ترجمه های نارسا، اشاره شده و سپس متن کتاب که در شش بخش است به اجمال معرفی گردیده است که به ترتیب درباره تفاسیر صدر اسلام، تفاسیر روایی، تفاسیر معتزله و اشعریان و اختلاف دیدگاه  آنان، تفاسیر صوفی...