استعاره به مثابه به کنش تخیلی که دو هستی را در ضمیر آگاه شاعر با هم یگانه می‌کند و آن دسته از صفات آنها را که به موقعیت شعری و به بافت صور خیالی مرتبط است در هم می‌آمیزد. از دیر زمان مورد توجه و مداقه ناقدان و بلاغت‌دانان اسلامی بوده است: اندیشمندانی که بسیاری از بنیان گذاران ان ایرانی بوده‌اند که زبان عرب را در آغاز به درس اموخته بودند از جمله ناقدان و بلاغت دانان برجسته اسلامی که با تلاش روشم...

در این گفتار ضمن بیان انواع مجاز، تعریفی جامع و مانع از مجاز عقلی ارائه و به علت نامگذاری، قرینه و علاقه های آن، اشاره شده است. سپس به جایگاه مجاز عقلی در علوم مختلفی چون معانی، بیان، کلام، زبان شناسی، تفسیر، فلسفه و نیز اینکه منظور از عقل، کدام عقل است، پرداخته و در این میان نظرات بزرگانی چون سکاکی، خطیب قزوینی، جرجانی، زمخشری، فخررازی، دکتر بدوی طبانه، دکتر شفیعی و دکتر کزازی مطرح شده است. در...

پژوهش حاضر پس از ملاحظة تعاریف مختلف از نظریة مطابقت در صدق از ارسطو و حکیمان مسلمان تا منطق دانان جدید غرب، به طرح اشکالات عمده ترین چالش با آن یعنی شبهة دروغگو می پردازد. منطق دانان و حکیمان مسلمان از جمله تفتازانی، دوانی و صدر الدین دشتکی، راههای مختلفی در این مقام ارائه کرده اند. در میان منطق دانان غربی نیز راه حل راسل و نظریة مراتبی زبان آلفرد تارسکی از معروفترین راه حلهای معاصر برای حل شب...

در این گفتار ضمن بیان انواع مجاز، تعریفی جامع و مانع از مجاز عقلی ارائه و به علت نامگذاری، قرینه و علاقه‌های آن، اشاره شده است. سپس به جایگاه مجاز عقلی در علوم مختلفی چون معانی، بیان، کلام، زبان‌شناسی، تفسیر، فلسفه و نیز اینکه منظور از عقل، کدام عقل است، پرداخته و در این میان نظرات بزرگانی چون سکاکی، خطیب قزوینی، جرجانی، زمخشری، فخررازی، دکتر بدوی طبانه، دکتر شفیعی و دکتر کزازی مطرح شده است. در...

در مقالۀ حاضر تلاش شده با روش تحلیل محتوا و توصیفی، آرای متعدد و مختلف اهل بیان از ورود این اصطلاح به عرصۀ بلاغت عربی و فارسی تا زمان حاضر، بررسی و تطبیق و نقد شود؛ نتایج تحقیق، مبیّن آن است که اهل بلاغت، علاوه بر اختلاف در نام‌گذاری و پریشان‌گویی‌های زیاد در تعریف مصادیق آن، چهار دیدگاه ماهوی درخصوص کمّیت و کیفیت استعارۀ تمثیلیه دارند. به نظر می‌رسد باتوجه‌به لفظ تمثیل و معانی آن، دیدگاه اول صحی...

به نظر دانشمندان بلاغت یکی از ترفندهای رسایی کلام و شیوایی سخن در ادبیات کوتاه گویی (الإیْجَاز: brachylogy/brevity) است (نک، زیدان، 1/48) که حتی برخی آن را مرادف بلاغت می دانستند؛ (جاحظ، بی‌تا، 1/64، ابن رشیق، 1988م، 1/418؛ ابن اثیر،1998م، 2/55) و به معنی بیان معانی مورد نظر با کم‌ترین واژگان ممکن و به منظوری بلاغی است، بی‌آنکه ابهامی در فهم کلام ایجاد شود، (جاحظ، بی‌تا، 2/8؛ ابن رشیق،1988م، 1/43...

بیشتر شهرت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق)، نظریه‌پرداز ادبی مشهور، به‌سبب نظریۀ نظم او ست؛ نظریه‌ای که وی در پرتو آن توانسته است از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد. بنا ست که در مطالعۀ پیش رو، با تقریر این دیدگاه، عوامل نظری و عملی مؤثر بر نفوذ و گسترش این نظریه را بکاویم و شواهد اقبال و توجه بدان را در آثار عالمان متأخرتر دنبال کنیم. چنان که خواهیم دید، آرای بلاغی عالمان و نظریه پردازانی بزرگ...

در میان انواع زیبایی‌های سخن که از اندیشه و خیال آدمی نشأت می‌گیرد، «استعاره»، به دلیل اشتمال بر ویژگی‌های مبالغه، ایجاز، اختصار و زیبایی‌آفرینی‌های هنری و ادبی، توانسته است نظر ادبا، شاعران مخاطبان متون ادبی را به خود جلب کند. در عصر حاضر، استعاره از باورهای سنّتی خود که منحصر به «واژه» بود، پا فراتر گذاشته و در نظریّه‌های جدید «زبان-شناسان شناختی» تمامی فرایندهای فکری و تجربی انسان را در بر گرف...

استعاره به مثابه به کنش تخیلی که دو هستی را در ضمیر آگاه شاعر با هم یگانه می کند و آن دسته از صفات آنها را که به موقعیت شعری و به بافت صور خیالی مرتبط است در هم می آمیزد. از دیر زمان مورد توجه و مداقه ناقدان و بلاغت دانان اسلامی بوده است: اندیشمندانی که بسیاری از بنیان گذاران ان ایرانی بوده اند که زبان عرب را در آغاز به درس اموخته بودند از جمله ناقدان و بلاغت دانان برجسته اسلامی که با تلاش روشم...

چکیده استعاره به عنوان یکی از مهم ترین صوربیانی در بین همه ی ملت ها، بخش مهمی از بررسی های اهل ادب و زبانشناسان را به خود اختصاص داده است. این شگرد ادبی، که ذاتاً ارتباط تنگاتنگی با زبان دارد، در بررسی های مربوط به حوزه ی سرزمین های اسلامی سرنوشت پر فراز و نشیبی داشته است. محدوده ی شناخت این صورت ادبی را – در شکل کلاسیک آن – باید در آرای قرآن شناسان، مفسّران، متکلمین، نفوذ تتبعات یونانیان از ط...