ابوحیان در نحو بیشتر به مکتب بصره تمایل دارد و روش سیبویه را الگوی خویش قرار می دهد اما به شکل تعبدی از علمای بصره پیروی نمی کند . او در اصول نحوی برخلاف کوفیان عمل می کند و از هیچ قبیله ای شاهد نمی آورد مگر اینکه لهجه آنها خالص بوده و با عجمه و لکنت نیامیخته باشد. ابوحیان همیشه موضع مخالف در برابر کوفیان ندارد بلکه در مواردی که آنان را بر حق می بیند با آن ها موافقت می نماید . نظر نحوی ابوحیان ...

با جستجو در آیات قرآن کریم بهن یک فرمول کلی بر می خوریم که بیانگرذ ارتباط بین ریزش برکات و نعمتها با اعمال نیک و حوادث تلخ با رفتارهای ناپسند انسان است. حوادث خیر و شر مثل زلزله ها و طوفان ها و ... و نیز امنیت و رفاه و آسایش و ... دارای علتی است که اعمال و رفتار انسان یک جز از این علت است. اعمال و رفتاری که با اختیار از انسان سر می زند حلقه ای از زنجیره جهان هستی است که تعامل آن با سایر پدیده ...

چکیده شیخ الرئیس به بقای نفس انسانی پس از رهایی از بدن مادی معتقد است و بر این اساس معاد روحانی نفس را اثبات می کند؛ اما معاد جسمانی را ازآن جهت می پذیرد که شرع مقدس از آن خبر داده است. آنچه در تحقیقات فلسفی و دینی مخالفان و موافقان فلسفه مورد توجه جدی واقع شده است اثبات پذیری معاد جسمانی از منظر فلسفی است لکن این مطلب که قول به بقاء روحانی نفس و به تبع معاد روحانی آن با مبانی فلسفی شیخ در حوز...

تحلیل­های ارائه­شده پیرامون «شاکله» در تفاسیر قرآنی ما را به تعابیر حکما درخصوص «صورت نوعیه انسانی» رهنمون می­شود. در این بستر، ادراکات محور اصلی شکل­گیری و تحولات شاکله و علت ناقصه در عملکرد آن خواهد بود. در مقاله حاضر به روش پژوهش تطبیقی در تفاسیر و آثار حکما و جمع­بندی دیدگاه مفسران و مقابله دیدگاه دو مفسر فیلسوف، علامه طباطبایی و فخر رازی، ابتدا معنایی جامع از شاکله ارائه می­شود و سپس  هم­س...

دو معنا از «توانایی» در سنت تفکر اسلامی رایج است. در تعریف فیلسوفان از «توانایی» مفهوم ضرورت و در تعریف متکلمان مفهوم امکان مندرج است. مطابق دیدگاه نخست، همین که فاعل در وضعیتی باشد که اگر کاری را بخواهد آن را انجام دهد و اگر نخواهد آن را انجام ندهد و نیز مانع یا رافع بیرونی او را از تحقق خواسته­اش باز ندارد، توانا محسوب می­شود. در نقطه مقابل، دسته­ای از متکلمان معتقدند که فاعل در صورتی توانا م...

یُعَدُّ الخاقانی (595-520 هـ.ق) من الشعراء البارزین و المجیدین فی الأسلوب الآذربیجانی و حیث أنشد الشعر باللغتین الفارسیه و العربیه. ورغم ازدیاد الدراسات حول هذا الشاعر فی العقود الأخیره، لم تَحظ أشعاره العربیه باهتمام لائق، فجاءت الآراء حوله و حول أفکاره ناقصه و مبنیّه علی قصائده الفارسیه فقط. تسعی هذه الدراسه أن تسدّ هذه الثغره و تجیب عن السؤالین التالیین: ما هی المشابهات و المفارقات من حیث المضمون ف...

این مقاله با روش تحلیل اصولی به اندیشه ورزی‌های اصولیان امامیه در باب این سوال می‌پردازد که آیا استصحاب می‌تواند در سه قلمرو: زمان، امور زمانی و مقیدات به زمان جریان یابد؟ در مورد استصحاب در خود زمان، پس از بررسی نظریات، اشکالِ عدم شک در بقا و نیز عدم وحدت متیقن و مشکوک در این استصحاب پاسخ داده می‌شود و در نهایت ثابت می‌شود که استصحاب مورد بحث به دلیل وجود پیوستگی عرفی میان متیقن و مشکوک واجد شر...

«علم مدنی»، به معنای اعم، در نظریه سیاسی حکیم ابونصر فارابی، عبارت است از: شناخت پدیده مدنی. شناخت نیز شامل شناخت علمی سیاسی و فلسفی سیاسی تا معرفت‏شناسی سیاسی و حتی منطق و روش‏شناسی سیاسی بوده؛ کما این که پدیده سیاسی نیز شامل: اجتماعی مدنی، مدینه و سیاست مدنی خواه در حد کوچک یا شهری و ملی و نیز در حد میانی یا امت و سرانجام در برد جهانی و در سطح بزرگ می‏باشد. انسان مدنی به عنوان جزء اجتماع مدنی...