در خصوص نحوۀ ارتباط قوۀ مدرکه با صورت های ادراکی حسی و خیالی  دو دیدگاه در فلسفۀ اسلامی وجود دارد: ابن سینا و دیگر مشائین قایل به حلول این صورت ها در فضای قوۀ ادراکی است و صدرالمتألهین هم قایل به صدور آنها  از مرتبه ای از مراتب نفس و هم قایل به حلول آنها  در مرتبه ای  دیگر از [نفس] می باشد. براساس نظر مشاء، نفس هنگام ادراک تنها اتصاف عرضی به صور پیدا می کند و استکمال آن استکمال عرضی است. بنابرا...

هارتشون در تبیین رابطه فعال و دو سویۀ خدا با جهان از ایدۀ تعالی و تنزه خداوند دست می­کشد و با ایجاد تحولاتی در باب اوصاف الهی از جمله علم مطلق می­کوشد تا مبانی الهیاتی جدیدی را برای ارتباط خداوند با جهان فراهم آورد. ملاصدرا نیز تفسیر خاصی از رابطه دو سویه خدا و جهان به دست می­دهد؛ تفسیری که در آن تعالی خدا به همراه حضور وجودی در جهان حفظ شده است و حلول از هر دو سوی (= حلول خدا در جهان و حلول جه...

شناخت خداوند و ارتباط با او از مسائل مهم الهیاتی همه ی ادیان به شمار می رود. با وجود اختلاف نظری که در مسلک های کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان مشاهده می شود، مسئله ی تجسّد در همه ی این مسلک ها وجود دارد، به نحوی که مهم ترین شاخصه ی دین مسیحیت را باید در این امر جستجو کرد و محور تعالیم این دین به شمار آورد. چنانچه تجسّد نتیجه ی عقایدی هم چون گناه ازلی بوده و نتیجه ی آن بیان محبت بی کران خداوند نسبت ب...

آن‌چه هنر حافظ را به صورتی متمایز و غیرقابل تعبیر نشان می‌دهد، سنخیّت لفظ و معنی و پوشیدگی نجیبانة  مشترکی است که در نسوج آن دو حلول کرده است. مفاهیم و معانی بدیع و بلندی که پرده‌نشین ضمیر اوست در قالب الفاظی حلول کرده است که غالباً جانشین‌پذیر نیست. نه لفظ عایق معنی است و نامحرم و نه معنی‌ رَمَنده و گریزان از لفظ و قالب. گویی الفاظ و معانی در دیوان این گویندة بزرگ، پیوندی ذاتی دارد. در این نوشته ...

نوشتار حاضر در جهت تحلیل جمع حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد، می‌کوشد در گام نخست نشان دهد که درهم‌تنیدگی و پیوند اندام‌وار هستی‌ها در این نظام پویشی، آن هم در چارچوب مقولاتی عام و فراگیر، ایجاب می‌کند تا جهان به شبکه‌ای تبدیل شود که همه هستی‌های بالفعل در کنش و واکنش دائمی باشند. این کنش و واکنش پیوسته و دائمی ایجاب می‌نماید که رابطه خدا و جهان از حالت یک‌سویه (تأثیر خدا بر جهان) خارج شده، ...