بینامتنیت، در معنایی عام، بر شبکۀ ارتباطیِ تودرتوی متون با یکدیگر دلالت دارد. در این معنا، نظریۀ بینامتنیت به‌عنوان یک هستیِ انتزاعی جلوه‌گر می‌شود که بر مفهومی موسع و بی‌آغاز و پایان از این واژه صحه می‌گذارد. در این نوشتار، با عنایت به توجه فی‌مابین نظریه و روش، جایگاه بینامتنیت مورد واکاوی قرارگرفته و این پرسش مهم مطرح‌شده است که آیا اساساً نگاه روش‌گونه به بینامتنیت توجیه‌پذیر است؟ به نظر...

چکیده: یکی از مهمترین نظریه های نقد ادبی معاصر، نظریه بینامتنیت (تناص) است. بن مایه این نظریه، بر آن استوار است که هر متنی با متون دیگر در تعامل است؛ و هر متنی، ترکیبی از متون گوناگون است. این سخن پایه و أساس نظریه ای گردید که ژولیا کریستیوا، ناقد فرانسوی، در قرن 20 میلادی آن را«intertextuality» نامید که معادل عربی آن «التناصّ» و به فارسی «بینامتنیت» ترجمه شده است. قرآن کریم، مهمترین میراث الهی...

بر اساس نظریه ی بینامتنیت هر متن ادبی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و باز خوانشی از آثار ادبی پیش از خود یا معاصر با خود است. نهج البلاغه از هنگام ظهور تاکنون [بعد از قرآن کریم] همواره به عنوان یکی از منابع مهم و کلیدی ادبای عرب و ایران به شمار می­رود. در این میان الگوپذیری شاعران کلاسیک سرای ایرانی از سخنان و مفاهیم ارزشمند امیر مؤمنان (ع)، برجسته­تر است، به گونه ای که انواع بینامتنیت نهج البلاغه د...

براساس رویکرد بینامتنیت، هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آن واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون پسین خواهد بود. در این جستار، ابتدا وجوه مختلف متن و بینامتنیت تشریح، و سپس براساس این رویکرد، قصه ای از مرزبان نامه نقد و بررسی شده است. در پایان نیز گفته شده چنان که رولان بارت، باختین، کریستوا، ژنت، تودوروف و دیگر منتقدان پیرو بینامتنیت تأکید کرده اند، هیچ متنی اصیل نیست و ق...

در این پژوهش برآن ایم تا از دیدگاه بینامتنیت قرآنی، غزلیات خواجه راز را مورد  نقد و بررسی قرار دهیم. در حقیقت بینامتنیت قرآنی در سخنان این شاعر و عارف بزرگ، در اشکال مختلفی جلوه گر شده است. وی از واژگان و عبارات قرآنی به وفور در کلام خویش استفاده نموده است. این پژوهش با هدف نمایاندن بینامتنیت قرآنی در اشعار حافظ و با بررسی چگونگی استفاده حافظ شیرازی از آیات نورانی وحی در غزلیات پر شوراش صورت گر...

بدون شک، ادیبان از بدو نزول قرآن در ادوار مختلف، همواره با کلام الله پیوندی ویژه و عمیق برقرار کرده اند. وام گیری از قرآن در گذشته با عناوینی، چون: اقتباس، تضمین، استشهاد و ...صورت می پذیرفت، ولی از سال 1966م و بعد از طرح اصطلاح بینامتنیت توسط ناقد بلغاری «ژولیا کریستوا» شکل نظریه ای مدوّن به خود گرفت. امروزه شاعران و نویسندگان مسلمان در ابعاد و حوزه های مختلف از آیات و مضامین قرآنی بهره می برند...

بینامتنیت تکنیکی است که در شعر معاصر عرب کاربرد فراوانی پیدا کرده است. با توجه به تعریف‌هایی که سردمداران این نظریه از جمله بارت و کریستیوا و بسیاری از ناقدان عرب از آن داده‌اند باید گفت که آنها این نظریه را به­عنوان پدیده‌ای اسلوبی و ساختاری به شمار آورده‌اند که در آن هیچ تأثیر و تأثری میان متن مبدأ و مقصد و نیز ارجاع خواننده به متن مبدأ قائل نمی‌شوند. در حالی که این گونه نیست و این پدیده در ش...

موتیف یا "بن‌مایه" ابزاری است که نویسنده می‌تواند به‌منظور ایجاد وحدت اندام‌وار در ساختار اثرش از آن بهره ببرد. ‌‌کورش اسدی از نویسندگان معاصری است که به دلیل کسب جوایز ادبی داستان‌های کوتاه مشهور شد. این مقاله به بررسی موتیف‌‌های مکرر در سه مجموعه داستانی پوکه‌‌‌باز، باغ ملی و گنبد کبود می‌پردازد و به روش توصیفی تحلیلی سعی بر آن دارد تا مشخص کند که اسدی چگونه از موتیف‌‌های اقلیمی استف...

تحلیل با رویکرد «بینامتنی» ارتباط یک متن با سایر متون پیشین یا معاصر آن متن را بررسی می‌کند. بینامتنیت از ابداعات «ژولیا کریستوا» بود که بعدها با تحقیقات «ژرار ژنت» بسط و گسترش یافت و زیرشاخه‌های متعددی پیدا کرد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه بینامتنیت، یک نمونه از اشعاری که پروین در سرودن آن به اشعار شاعران پیشین همچون مولوی نظر داشته است، بررسی و با تبیین نکات تعلیمی آن بر اساس...

هدف این مقاله، بررسى ریشه‏هاى نظریه بینامتنیت در مباحث بلاغت سنتى فارسى است. بینامتنیت طبق نظر "ام.اچ. ایبرمز" از طریق موارد زیر صورت مى‏گیرد: نقل قول‏هاى صریح و ناصریح، تکرار و تغییر ویژگى‏هاى شکلى و مضمونى، یا صرفا از طریق مشارکت ناگزیر در استفاده از گنجینه سنت‏ها و قواعد زبانى و ادبى و روندهایى که از پیش همواره موجودند. مقوله "بینامتنیت" از نگاه منتقدین کلاسیک ادبیات ایران نیز - البته با اصط...