ناز و نیاز یکی از مضامین رایج در اشعار عاشقانه و عارفانه ادب پارسی است. در روابط عاشقانه هرگاه در یکی از دو طرف، احساس نیاز شکل گیرد، معمولاً طرف مقابل به ناز روی آورده و آن­گاه که در دیگری احساس بی‌نیازی پررنگ شود، طرف مقابل نیازمندانه به جانب او روی می‌آورد. باید گفت اصولاً چنین روابطی که مبتنی بر ناز و نیاز است در کنش‌ها و گفتگوهای عاشقانه و عارفانه ادب پارسی جلوه‌ای بارز می‌یابد. نوشته حاضر م...

عشق در خلق شاهکارهای ادبی نقش بسزایی داشته و جلوه های گوناگونی در آثار ادبی دارد. در مقاله حاضر به شیوة تطبیقی عشق در غزلیات سه شاعر بزرگ ادب فارسی مولانا، سعدی و حافظ بررسی گردیده و بر مبنای گزینش برخی غزلیات آنان، ابیات حاوی نظرات مشترک و متفاوت آن ها در باب عشق بیان شده است. تطبیق عقاید بزرگان ادبیات همچون مولانا، سعدی و حافظ دربارۀ عشق می تواند در روشنگری پیچیدگی های این موضوع جهان شمول موث...

چکیده حافظ عصاره ی عاشقانه های سعدی و عارفانه های مولوی است ، بنابراین شعر او یکی از منابع مهم بن مایه های فکری شاعران وگویندگان بعد از خود است . سهراب سپهری یکی از میراث داران اندیشه وفکر حافظ است. سپهری قرن چهاردهم همانند حافظ قرن هشتم تک‏سوار عرصه عشق و عرفان است که آبشخور فکری خود را در بسیاری مواقع از حافظ می گیرد. اندیشه های عاشقانه وعارفانه مضامین مشترکی است که در اشعار این دو شاعر از...

شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می‌گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی‌اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می‌کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده‌اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...

این‌تحقیق با عنوان «طنز در عاشقانه‌های حافظ» به معرّفی برخی ظرافت‌های هنری و شگرد‌های حافظانه ‌در آفرینش طنز عاشقانه پرداخته و با نگاهی‌ متفاوت نسبت به طنز، آن را به عنوان یکی ‌از‌ جدّی‌ترین، تأثیرگذارترین و هنرمندانه‌ترین عناصر آرایه‌ی کلام ناب معرّفی کرده و سعی داشته است که با بحث و فحص در متن و بطن شعر حافظ، به واگویی ترفندهای رندانه و حافظانه بپردازد و عوامل دخیل در جریان طنز پردازی و تحلیل گف...

شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...

در این مقاله به آموزه های حافظ همچون یک مکتب تربیتی نگاه شده و مبانی فلسفی ، دینی ، تربیتی و علمی آن مورد بررسی قرار گرفته است . در مقاله با استناد به اشعار حافظ تاکید شده است که حافظ پرورش را مقدم بر آموزش می داند و به جای مدرسه و قیل و قال درس ، در پی انسان سازی است . حافظ از نظر معرفت شناسی نگرش شهودی دارد و از نظر هستی شناسی معتقد به تقدیر الهی است . او از نظر انسان شناسی انسان را موجودی تک...

ناز و نیاز یکی از مضمون های غنایی متداول در غزلیّات عاشقانه و عارفانه ُ ادبیّات فارسی است و شاعران و عارفان هر یک به نوع خویش این مضمون را در اشعار به کار گرفته اند. اساس روابط در اشعار عاشقانه و عارفانه بر پایه ُ عشق استوار شده و معشوق اهل ناز و عاشق پر از حسّ نیاز است. در تمامی این روابط، زمانی که معشوق روی به ناز می آورد، طرف مقابل یعنی عاشق نیز خریدار ناز شده و احساس نیازمندی در او نمایان می گرد...

در این مقاله به آموزه های حافظ همچون یک مکتب تربیتی نگاه شده و مبانی فلسفی ، دینی ، تربیتی و علمی آن مورد بررسی قرار گرفته است . در مقاله با استناد به اشعار حافظ تاکید شده است که حافظ پرورش را مقدم بر آموزش می داند و به جای مدرسه و قیل و قال درس ، در پی انسان سازی است . حافظ از نظر معرفت شناسی نگرش شهودی دارد و از نظر هستی شناسی معتقد به تقدیر الهی است . او از نظر انسان شناسی انسان را موجودی تک...

تضاد و تقابل از جمله آرایه‌های بدیعی و زیبایی‌شناسی و از شاخصه‌های مهم در غزلیات حافظ است. حافظ با استفاده از عنصر «تقابل» به بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی مضامین مورد نظر خود می‌پردازد و بیت را در یک چالش «فراز و فرود» قرار می‌دهد. منظور از بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی بیان شگردیست که در راستای آن تقابل در ابیات بهتر می‌تواند اشخاص، مفاهیم و مضامین را در فراز و فرود ادبی نشان دهد. در این ترفند که از جمله...