پیش از ظهور اسلام، شیوه­های اقتصادی شبه جزیره عربستان منطبق با سنت های اجتماعی رایج در این سرزمین بود و بر مبنای اشرافیت طلبی، نابرابری و استثمار فقرا قرار داشت. ظهور اسلام در شبه جزیره، ارزش های جدیدی را در عرصه اقتصاد ارائه کرد که در موارد بسیاری با سنت های پیشین متفاوت بود. این ارزش ها، بر مبنای عدالت اقتصادی پایه ریزی شد و مهم ترین اصول آن عبارت بود از: انفاق، اعطای صدقه و دادن ارث به زنان....

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیه العرب» و «لامیه العجم» بازتاب دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیه العرب» در پردازش هنجارها، بیش تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیه العجم» آ...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة العجم» آ...

صعالیک گروهی بودند که از دل جامعه ی جاهلی سربرآوردند و رو در روی آن قرار گرفتند. در این راستا، آنان دست به تمرد زدند و بر سنت ها و هنجا رهای اجتماعی، فرهنگی و ادبی شوریدند. بی شک هدف قرار دادن هنجارهای اجتماعی و پیوستن شمار قابل توجهی از اعضای جامعه ی جاهلی عرب به جریان صعالیک، حکایت از وجود یک اشکال اساسی در نظام اجتماعی موجود داشته است. بررسی اوضاع و شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در این دوره،...

مسأله فکاهه در ادبیات عربی از دوران جاهلی به صورت های مختلف مطرح بوده و پیشرفت آن ارتباط تنگاتنگی با تحوّلات سیاسی و اجتماعی ایجاد شده در جامعه داشته است. در ادبیات عرب از زمان های بسیار دور تحت عنوان فکاهه کتاب های مختلفی نگاشته شده است که حکایت از وجود این نوع ادبی در زبان عربی دارد. اما اینکه این فن ادبی چه جایگاهی در ادبیات عربی دارد و تحولات آن چگونه و تحت تأثیر چه عواملی است نیاز به بررسی ...

ادبیات بازتاب اوضاع طبیعی زیستگاه هر ملت و تجلی­گاه رسوم و قوانین اجتماعی حاکم بر آن است؛ بنابر این، چگونگی آب و هوا، پوشش گیاهی و جانوری، اوضاع اقتصادی، سیاسی، دینی و فرهنگی ملت­ها، گاه در جزئی ترین شکلش در شعر و نثرشان تجلی می­یابد. روشن است که شعر عصر جاهلی نیز مانند شعر هر قوم و زمان از محیط طبیعی و اجتماعی آن عصر تاثیر پذیرفته است و اشکال و ابعاد مختلف حیاتشان را انعکاس می­دهد. نگارندگان د...

گزارشی از آراء طبرسی و توجه وی به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخی - فرهنگی را توجه به زبان و ادب عربی در زمان نزول، تحول معنایی واژه ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وی بر این باور است که مرحوم طبرسی قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول می فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلی را ضروری می داند و با انتخاب دستور زبان...

با ورود نظام سرمایه داری و صنعت بانکداری مبتنی بر بهره، به حوزه اقتصادی کشورهای اسلامی، دانشمندان مسلمان برای ایجاد سازگاری بین این نظام و حکم حرمت ربا، نظریه­های مختلفی برای  محدودکردن قلمرو حرمت ربا  ارائه داده اند، و برای اثبات نظریه خود ادله ای آورده اند، یکی از مهمترین استدلال هایی که طراحان این نظریه ها به آن تمسّک کرده اند ادعای اختصاص حرمت ربا، به ربای رائج در عصر جاهلی و زمان نزول وحی ا...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة...