‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در ف...

در آغاز هزاره دوم پیش از میلاد مسیح تیره های ایرانی زبان از سایر آریایی ها جداشده وایران زمین که آسیای مرکزی را شامل می شد را بعنوان زیست بوم و محل استقرار خود برگزیدند و هم آنان بنیانگذاران شهرنشینی و تمدن های بزرگ شدند تاجیکان از دیرباز دارای فرهنگ و زبان همسو و یکسان با زبان و فرهنگ ایرانیان بوده اند . فارسی تاجیکان همان فارسی دری و همان فارسی رودکی است به همین دلیل با وجود فراز و فرودها و گ...

آموزش علم و فنّاوری از مهم ترین وظیفه های مکاتب (مدارس) است. در این راستا مؤلفان کتاب های درسی تاجیکستان به متن های آثار بدیعی تکیه کرده و هم زمان از متن های آثار علمی و مطبوعاتی و اسناد رسمی کارگزاری نمونه ها آورده اند. نگارنده در این مقاله کتاب های درسی زبان فارسی تاجیکی را در مقاطع ابتدایی و بالاتر، ازلحاظ مسئله جشن و سنت های ملی، به خصوص نوروز بررسی کرده و دربارۀ اینکه تا چه اندازه این متن ه...

به وجود آمدن اصطلاح «ادبیات تاجیک» در سال ۱۹۲۴م سبب دوری تاجیکان از اصطلاح تاریخی «ادبیات فارسی» شد؛ ازهمین رو، برای از میان بردن کج فهمی ها و اغواگری ها اصطلاح «ادبیات فارس- تاجیک» به وجود آمد که هم مضمون چندهزارسالۀ «ادبیات فارسی» را انعکاس می داد و هم ترکیب نوزاد «ادبیات تاجیک» را هم معنای آن می کرد. در این زمینه توجه به هم بستگی ترکیب های ادبیات فارسی و ادبیات تاجیک بسیار حائز اهمیت است. هم...

‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در فا...

آثار فارسی عبدالرّئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) در ماوراءالنّهر از نخستین نمونه های نظم و نثر نوین فارسیِ تاجیکی در این منطقه است. مناظرۀ مدرّس بخارایی با یک نفر فرنگی در هندوستان دربارۀ مکاتب جدیده، معروف به مناظره (استانبول، 1328ق/1910م)، علاوه بر آنکه نخستین اثر منثور و روایی این نویسنده و شاعر ماوراءالنّهری است، اوّلین اثر مستقلِّ نوشته شده به زبان فارسی در ادبیّات نوینِ فارسیِ تاجیکی در این منطقه نیز...

سمرقند از ابتدا با شهرهایی همچون بخارا، شیراز، بلخ، هرات، اصفهان، مرو، خجند و... همسری می‌کرد و از مراکز مهم سیاسی، علمی، ادبی، تاریخی و فرهنگی اقوام ایرانی‌نژاد به‌شمار می‌رفت. در این مقاله، ذیل پنج مورد به نقش سمرقند در رشد ادبیات فارسی تاجیکی پرداخته شده است: 1. شرکت بلاواسطة اهل سمرقند در آفرینش ادبیات فارسی تاجیکی، مثل ابولینبغی، ابوحفص، رودکی و دیگران؛ 2. آماده کردن زمینه‌های نظری و عملی ...

سیدرضا علیزاده یکی از سرشناس ترین روشن فکران و معارف پروران تاجیک است. او در سال 1887م در ناحیۀ باغ شمال سمرقند در خانواده ای هنرمند به دنیا آمد، در همین شهر کسب علم کرد، زبان های گوناگون (حدود هفت زبان) را آموخت و با مطبوعات ایران و آذربایجان و دیگر ممالک شرق آشنایی پیدا کرد. علیزاده از روزهای نخست تأسیس نشریه های معارف پرور تاجیک، سمرقند و آیینه، به عنوان مسئول بخش تاجیکی ایفای وظیفه می کرد و...

در این بررسی به سبک شناختی غزل های لایق شیرعلی، یکی از شاعران معاصر تاجیکستان، در حوزه ی زبانی ، بلاغی، بن مایه های شعری و نگرش فکری می پردازیم. زبان اشعار لایق شیرعلی، ساده و روان است، کنایات و تشبیهات زیادی در تصویرآفرینی استفاده شده است ولی از صور خیال پیچیده در آن استفاده نشده است. موضوع غزل ها بیشتر توبیخ و غم و اندوه است وغزل های وی بازتاب مسائل مربوط به جامعه و احساسات درونی خود شاعر است.

هرچند بین ملت ایران و تاجیکستان ریشه های عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و ادبی و زبانی وجود دارد، متأسفانه رشد این مشترکات در طول تاریخ برای تاجیکان یکسان نبوده است. در دوران حاکمیت شوروی، رهبران وقت کشور با تغییر الفبای فارسی به لاتینی و سپس سیریلیک تیشه بر ریشۀ فرهنگ و علم و ادب مردم تاجیک زدند و به جدایی آن ها از میراث گران سنگ کهن خود منجر شدند؛ بنابراین، زمانه ایجاب می کرد تا راه های برون ر...