بخش وسیعی از گزاره های موجود در تفاسیر، مرتبط با حوزه تاریخ است. اما ناظر به اینکه مفسران قرآن، خود را مورخ نمی پندارند، معمولاً در نقل وقایع تاریخی سبکی واحد را اتخاذ می کنند. این سبک که از سنت علمی تفسیر نگاری پیشینیان الگوگیری شده است، موجب گشته که نمود مسائل تاریخی در تفاسیر ـ حتی در دوران حاضر ـ به شکل تکرار پیوسته و یکنواخت روایات تاریخی باشد. زمانی که این نگرش سنتی به تاریخ با رویکردهای ا...

حوزه معنایی با دو رویکرد درزمانی و هم زمانی قابل بررسی است که در بررسی درزمانی تغییراتی معنایی همچون تعمیم یا گسترش معنایی، تخصیص معنایی، مجاز، استعاره، ترفیع معنایی و تنزل معنایی مورد توجه قرار می گیرند. بر این اساس، پاره ای از واژگان قرآنی در مقایسه با دوره جاهلی دچار توسعه مفهومی و افزایش مدلول های خود شده اند و برخی دیگر مفهومی تخصصی یافته و کاهشی در مدلول های آنها رخ داده است. همچنین فراین...

در این مقاله که نوشته «فردریک لیم هویس» (frederik leemhuis) خاورشناس هلندی است، گزارش اجمالی از روند شکل گیری قرائات قرآن ارائه شده، سپس سیر تکوین و تحول قرائات در ادوار مختلف تاریخ قرائات همراه با مهم ترین کتاب ها در این حوزه بررسی شده و در ادامه، به ملاک های پذیرفته شده در باب تعیین قرائات متواتر، مشهور و شاذ اشاره شده است. نویسنده سیر تاریخی تثبیت و رواج یافتن قرائات قرّاء چهارده گانه در مناط...

سیر تاریخی »آیات الأحکام« در عصر پیامبر (ص) مورد بررسی قرار گرفته است. آیات الأحکام عمدتاً مدنی و پاسخ گوی حوادث و رخدادهایی هستند که در جامعه اسلامی آن روز، اتفاق افتاده است. با توجّه به عمق معانی آیات، پیامبر (ص) موظف بود پاره ای از حقایق و به ویژه جزئیّات احکام دینی را برای مردم تبیین و تفسیر کند. ممنوعیّت تدوین حدیث نبوی پس از رحلت پیامبر (ص) و عدم ظرفیّت یکسان اصحاب پیامبر (ص) در دریافت تفسیر ق...

سیر تاریخی »آیات الأحکام« در عصر تابعین مورد بررسی قرار گرفته است. عصر تابعین، عصر شکوفایی و گسترش فقه قرآنی به شمار می آید. در این برهه، دگرگونی هایی در پژوهشهای فقهی - قرآنی پدید آمد و در بستر آن، نهال مذهبهای فقهی شکوفه زد و رو به رشد نهاد. مهم ترین آموزگاران صاحب مکتب تابعین، امام علی(ع)، ابی بن کعب و ابن مسعود بوده اند.  در زمان تابعین، گرایشهای گوناگون کلامی سیاسی و فقهی شکل گرفت. فاصله م...

جان برتن، قرآن پژوه انگلیسی معتقد است که: قرآنی که امروزه در دستان ماست، در عصر پیامبر(ص) و توسط آن حضرت گردآوری شده است. مسئلة نسخ و مصاحف صحابه، علل حذف نقش پیامبر(ص) از عرصة جمع آوری قرآن هستند. موضوعات نسخ تلاوت و حکم، نسخ تلاوت و بقای حکم و اختلاف قرائات مصاحف صحابه فاقد واقعیت خارجی بوده و ساختة اذهان فقیهانی است که در مناظرات خود با دیگر فقیهان، سعی کردند با تمسک به آنها آن دسته از احکام...

«انقلاب اسلامی ایران چرا و چگونه به پیروزی رسید؟» این سؤالی است که دهه­های متمادی و در زمان حاضر نیز مطرح بوده و پژوهشگران مختلف به دنبال پاسخی به آن برآمده­اند. تاکنون رویکردها و نسل­های متفاوتی از نظریات انقلاب اسلامی ایران متولد شده­اند که به تبیین­های متفاوتی در این زمینه پرداخته­اند. این پژوهش تمرکز خود را بر بررسی و تحلیل مقالات منتشر شده در 4 فصلنامه علمی - پژوهشی حوزه انقلاب اسلامی منتش...

پژوهش پیش رو به بیان روش معناشناسی مفاهیم و واژه های قرآنی بر اساس مکتب معناشناسی فرهنگی و قومی (بُن) می پردازد. این روش در چهار گام به چگونگی تبیین و تفسیر واژگان و مفاهیم قرآنی به شیوة معناشناسانه می پردازد که شامل 1- ­معناشناسی واژگانی، 2- میدان های معناشناسی (واژه های هم معنا و مترادف، واژه های متضاد، واژه های مرتبط از لحاظ فعالیت و انفعال، و ملازم ها)، 3- مطالعات متنی و 4- مطالعات فرامتنی م...

هدف: تحلیل و دیداری‌سازی برون‌داد علمی فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات از نظر شاخص‌های علم‌سنجی طی یک دهه از 1388 تا 1397. روش‌شناسی: با استخراج داده‌های لازم از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و یکدست‌سازی اسامی و کلیدواژگان، شاخص‌های علم‌سنجی فصلنامه با کمک نرم‌افزارهای مختلف علم‌سنجی تعیین و ترسیم شد. یاف...

با بررسی در کتاب های تفسیری وآنچه پیرامون این دانش نگاشته شده است، این نکته را به چشم می رسد که تاکنون شرایط دینی مفّسر (باورمندی وی) و رابطه آن با متن، موردغفلت واقع شده وتنها به دانش های نیازمند مفّسرتاکید شده است. در رویکرد تفسیری قرآن به قرآن، تفسیرگری فرآیند فهمی جامع از متن قرآن دانسته شده و مفّسران طرفدار این رویکرد تفسیری را به متن گرایی در تفسیر نزدیک ساخته است. قرآن متنی است که درطول 14س...