آنچه در این مقاله می آید گزارشی است از آرای حکیمان مسلمان، خصوصا اصحاب حکمت متعالیه درباره روابط مابعدالطبیعه و طبیعیات و بررسی و نقد آنها. در بیان شواهد سعی شده است به آثار استادان معاصر فلسفه اسلامی استناد شود تا نشان داده شود که این موضع هنوز هم طرفدار دارد و صرفا رأی و نظر حکیمان پیشین نیست. این بزرگان معتقدند که همه علوم در اثبات وجود موضوع، اصول متعارف و پاره ای از اصول موضوعه خویش محتاج ...

نظریه ی ارجاع علم حصولی به علم حضوری ریشه در دیدگاه فیلسوفانی همچون ملاصدرا دارد و در آثار متفکران متاخر همچون مصباح یزدی پرورانده شده است. هدف این مقاله وضوح بخشی معرفت شناسانه به این دیدگاه با ابتناء به آثار ملاصدراست. این منظور با طرح چهار پرسش و پاسخ به آن ها انجام خواهد شد. این چهار پرسش متمرکز به چهار ویژگی اساسی اولیات و پیدا کردن ریشه ی آن ها (سه ویژگی از این چهار ویژگی) در متن علوم حضو...

مسئله چگونگی امکان‌پذیر بودن معرفت همواره از مهم‌ترین مسائل فلسفی درباره معرفت بوده است که از دیرباز فیلسوفان بدان توجه کرده و راه‌حل‌های متفاوتی برای آن ارائه داده‌اند. فیلسوفان مسلمان نیز در بحث وجود ذهنی تلاش کرده‌اند تا ضمن تعریف علم به تمثل حقیقت شی‌ء یا حضور ماهیت شی‌ء در نزد مدرک، چگونگی مطابقت ادراک را با شی‌ء ادراک شده، تبیین کنند.سرانجام در این تلاش‌ها ملاصدرا با عنایت به حصول مفهوم ش...

مقالة 1951 کواین با عنوان «دو حکم جزمی تجربه گرایی» با نقدی دور از انتظار به دوگانة مشهور تحلیلی ـ ترکیبی، ضمن موضع گیری علیه استفاده از مفهوم تحلیلت در توضیح و تبیین ضرورت و پیشینی بودن، هرگونه تلاش در جهت ارائة تمایزی غیر دوری میان گزاره های تحلیلی و ترکیبی را ناکام دانست. به اعتقاد کواین مفاهیمی نظیر تناقض، ترادف، و معنا که در تعریف قضایای تحلیلی از آن ها بهره برده می شود، در عین حال که وضوح...

معرفی یک فرایند تکرار برای پیدا کردن عضو مشترک مجموعه نقاط ثابت یک نگاشت کاهنده و مجموعه جوابهای مسئله نابربری تغییراتی برای یک نگاشت یکنوا و لیپشیتز پیوسته و معرفی یک فرایند تکرار برای پیدا کردن عضو مشترک مجموعه نقاط ثابت یک نگاشت کاهنده و مجموعه جوابهای مسئله نابربری تغییراتی برای نگاشت های قوی یکنوای وارونه و معرفی یک فرایند تکرار برای پیدا کردن خانواده متناهی از ناخود نگاشتهای کاهنده نسبت ب...

مسئله چگونگی امکان پذیر بودن معرفت همواره از مهم ترین مسائل فلسفی درباره معرفت بوده است که از دیرباز فیلسوفان بدان توجه کرده و راه حل های متفاوتی برای آن ارائه داده اند. فیلسوفان مسلمان نیز در بحث وجود ذهنی تلاش کرده اند تا ضمن تعریف علم به تمثل حقیقت شی ء یا حضور ماهیت شی ء در نزد مدرک، چگونگی مطابقت ادراک را با شی ء ادراک شده، تبیین کنند.سرانجام در این تلاش ها ملاصدرا با عنایت به حصول مفهوم ش...

فیلسوفان مسلمان حمل اولی و شایع را به دو معنای متفاوت به کار برده اند: 1. به قید قضیه 2.به قید موضوع. حمل اولی و شایع به قید قضیه نخستین معنای این دو اصطلاح و به ترتیب، به معنای «اتحاد مفهومی» و «حمل مصداقی» است؛ اما حمل اولی و شایع به قید موضوع، معنایی است که بعدها اختراع شده و به ترتیب، به معنای «ارادة مفهومِ موضوع» و «ارادة مصادیق موضوع» است و در حقیقت، چیزی جز همان تفکیک معروف میان «قضیة طبی...

در این مقاله دو مدعای منطق ریاضی، مبنی بر: 1) وجودی بودن همه قضایای جزئیه. 2) شرطی بودن همه قضایای کلیه، نخست مورد بررسی و نقد قرار گرفته، سپس موضع منطق قدیم در این باب مطرح شده است. نتیجه به دست آمده آن است که هیچ یک از دو مدعای فوق به صورت موجبه کلیه درست نیست.

موضوع محوری مقالۀ حاضر دلالت شناسی قضایای موجهه (به ویژه قضایای ضروریه و دائمه) است. در این باب ابتدا شرح مختصری از قضایای موجهه، بنا بر متون منطق سنتی، عرضه می شود و سپس ضمن توضیحِ تحلیلِ زمانی آنها، نقد چنین تفسیری در دستور کار قرار می گیرد. اما این نوشته صرفاً نگاهی سلبی ندارد و در آن تلاش شده است تا سخن قدما درباب دلالت شناسی قضایای موجهه بازخوانی و بازشناسی شود.

موضوع محوری مقالۀ حاضر دلالت‌شناسی قضایای موجهه (به‌ویژه قضایای ضروریه و دائمه) است. در این باب ابتدا شرح مختصری از قضایای موجهه، بنا بر متون منطق سنتی، عرضه می‌شود و سپس ضمن توضیحِ تحلیلِ زمانی آنها، نقد چنین تفسیری در دستور کار قرار می‌گیرد. اما این نوشته صرفاً نگاهی سلبی ندارد و در آن تلاش شده است تا سخن قدما درباب دلالت‌شناسی قضایای موجهه بازخوانی و بازشناسی شود.