واژه ای که بدان پرداخته شده و در صدد مفهوم شناسی آن در فضای قرآن بوده ایم، کلمه « لقاء الله» است که یکی ازمفاهیم عرفانی قرآن است. برای این مقصود، ابتدا معنای لغوی واژه را تبیین کرده؛ که شرط اصلی تبیین مفردات می باشد و سپس با در نظر گرفتن ساختار سور و آیات لقاء الله، تفسیر آیات را در جایگاه بافت و سیاق دنبال کرده و لقاء الله مطلوب قرآن را بیان کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که لقاء الهی به مع...

  واژه ای که بدان پرداخته شده و در صدد مفهوم شناسی آن در فضای قرآن بوده ایم، کلمه « لقاء الله» است که یکی ازمفاهیم عرفانی قرآن است. برای این مقصود، ابتدا معنای لغوی واژه را تبیین کرده؛ که شرط اصلی تبیین مفردات می باشد و سپس با در نظر گرفتن ساختار سور و آیات لقاء الله، تفسیر آیات را در جایگاه بافت و سیاق دنبال کرده و لقاء الله مطلوب قرآن را بیان کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که لقاء الهی به...

در میان روایات تفسیری، روایات تأویلی به جهت معرفتی جایگاه ویژه‌ای دارند. این روایات - که بازگو کننده دلالت‌های غیر ظاهر کلام الهی هستند - کمتر بررِسی معناشناختی شده است و بیشتر تحت ‏تأثیر انگاره فراعرفی بودن، تحلیل محتوایی آن‌ها خارج از توانایی بشر تلقی می‌شود. چنین رهیافتی نه تنها شیعه را در موضع اتهامِ تعطیلی عقل در فهم کلام الهی قرار داده، بلکه راه دست‏یابی به بخش وسیعی از معارف قرآن را نیز مس...

چکیده محکم و متشابه از مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی است. پژوهش‌های آیت الله معرفت در این مبحث دارای نوآوری‌هایی است؛ اما با این حال، ملاحظاتی بر دیدگاه‌های ایشان وجود دارد. در مقاله حاضر، این ملاحظات در پنج محور معنای اصطلاحی متشابه، انواع تشابه، معنای تأویل متشابه، علت وجود متشابه در قرآن و معانی تأویل قرآن مطرح شده است. مهم‌ترین ملاحظات مطرح شده این است که ظهور آیه هفتم آل عمران تشابه شأنی را بر...

در این مقاله اهمّیّت مفهوم «باطن دین» و تفسیرهای باطنی از آیات قرآن در تأویلات برهان­الدّین محقّق ترمذی نخستین مربّی مولانا در خردسالی و مرشد وی بعد از فوت بهاءالدّین توجّه شده و نفوذ و تأثیر ذهن و زبان برهان­الدّین محقّق ترمذی در مولانا جلال­الدّین رومی بحث شده است. برتر دانستن بی قید و شرط وجه باطنی دین نسبت به وجه ظاهری آن در اندیشه‌های ترمذی و اهمّیّت تفسیرهای عرفانی آیات قرآن برای انتقال این مفهوم در ...

الف – در مثنوی مولانا ((چشم )) تعبیرهای گوناگونی دارد ‘ یا دیده ظاهری است که تنها مظاهر و تعینات جهان مادی را می بیند و از جهان غیب بی خبر است ‘ و یا دیده باطنی که ابزار شهود و ادراک حقایق است . ب- پیامبران الهی نمونه های کامل دیده وران باطنی محسوب می شوند . ج- تلقی مولانا از شور چشمی با برداشت عوام تفاوت دارد ... د- جمادات نیز از دیدگاه مولانا نوعی ادراک و دیده وری دارند . و- معانی ((نظر )...

الف – در مثنوی مولانا ((چشم )) تعبیرهای گوناگونی دارد ‘ یا دیده ظاهری است که تنها مظاهر و تعینات جهان مادی را می بیند و از جهان غیب بی خبر است ‘ و یا دیده باطنی که ابزار شهود و ادراک حقایق است . ب- پیامبران الهی نمونه های کامل دیده وران باطنی محسوب می شوند . ج- تلقی مولانا از شور چشمی با برداشت عوام تفاوت دارد ... د- جمادات نیز از دیدگاه مولانا نوعی ادراک و دیده وری دارند . و- معانی ((نظر )...

از دیرباز درک معانی باطنی قرآن در کنار معانی ظاهری و به تعبیری گرایش به تأویل همراه تفسیر، در کانون توجه اندیشمندان این حوزه قرار داشته است. در این میدان فیض کاشانی با اندوخته های فلسفی ـ عرفانی از یک سو و بهره های قرآنی ـ حدیثی از سوی دیگر، تفسیر روایی خود را بر اساس تأویل باطنی آیات سامان داده است. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی و روح و باطن الفاظ می داند. تأویلات فیض ا...

چکیـده بی تردید عارف برای انتقال تجربیّات باطنی و ابلاغ پیام های متعالی خود، از همه شگردهای زبانی و بلاغی بهره می برد. در این زمینه، علم معانی به دلیل آنکه بیشتر به ظرایف و ظرفیّت های درونی سخن می پردازد، می تواند از کارآمدترین ابزارهای بلاغی، برای بررسی و تحلیل متون عرفانی باشد. اما سهم این بخش از تحقیقات عرفان پژوهی، بسیار محدود و اندک است. با توجه به قابلیّت های این علم در زمینه کشف دقایق ...

مسألۀ اصلی این مقاله، بررسی کاربردهای واژۀ «تأویل» در روایات اهل بیت: است و از باب مقدمه و برای تسهیل در مقایسۀ اصطلاحات مختلف این واژه، معنای لغوی آن و همچنین معانی اصطلاحی آن در تفسیر، کلام و عرفان نیز مورد توجه قرار گرفته است. روش مورد استفاده در آن، توصیفی – تحلیلی است و هدف، ره‏یابی به معانی دقیق واژگان قرآنی و روایی. «تأویل» در روایات به معنای رویا، برخی از افعال همچون نماز و ... و همچنین...