قول به اصالت وجود در میان معاصران صدرا، لااقل در میان شاگردان میرداماد، با اقبال چندانی مواجه نشد، اما پس از ملاصدرا شاگردان وی اصالت وجود را پذیرفتند و حتی حکیم لاهیجی، که برخی او را اصالت ماهوی می دانند، به اصالت وجود قائل بوده است؛ رجبعلی تبریزی و شاگردانش، که به جریان فرعی اصفهان موسوم شده اند، نیز گویا، تحت تأثیر ملاصدرا، البته با تقریری که با اصول حکمت متعالیه سازگار نیست، به عینیت وجود ق...

ملا رجبعلی تبریزی از فیلسوفان دوره صفوی و معاصر صدرالمتألهین فیلسوف بزرگ جهان اسلام است. با وجود این که تبریزی معاصر ملاصدراست به شدت با اصالت وجود مخالفت می کند و به اثبات اصالت ماهیت می پردازد. او در عین حال وجود را امری خارجی و فرع بر ماهیت می داند. به نظر می رسد این دیدگاه متأثر از تعریف وی از ماهیت و وجود و رابطه آن دو در خارج است. در مقاله حاضر به تشریح تعریف تبریزی از ماهیت و وجود و نسبت...

مکتب اصالت فایده که به زعم اکثر اقتصاددانان یکی از اساسی ترین پایه های علم اقتصاد متعارف را تشکیل می دهد و معیار کارآیی پارتو که مبنای بسیاری از تصمیم گیری های اقتصادی است، مشکلات زیست محیطی متعددی را ایجاد کرده است که از آن جمله می توان به ایجاد اثرات خارجی منفی زیست محیطی، توسعه ناپایدار و تضییع حقوق و ارزشهای انسانی اشاره کرد. بنابراین می توان آن را از مهمترین عوامل ایجاد اثرات خارجی منفی زی...

این مقاله، مهمترین ویژگی­های نشانه­شناسی پیرس، از جمله فرایند پیدایش نشانه­ها، نحوۀ دلالت و بُعد عملی آنها را مورد بررسی قرار می­دهد. بررسی سه مقوله فلسفی پیرس و مسأله «ابداکسیون» نشان­دهندة نقش محوری نشانه­شناسی پیرس هم در وجود شناسی و هم در معرفت­شناسی وی است، به گونه­ای که تمام اندیشه­ها و هر گونه فرایند معناسازی را می­توان ناشی از تلقی او از نشانه دانست. پیرس، نشانه را به مثابه تار و پود همه...

اگر قائل به تقسیم موضوعات مربوط به فلسفه ی اخلاق، به سه شاخه ی اخلاق توصیفی؛ هنجاری یا دستوری؛ و اخلاق تحلیلی یا فرااخلاق باشیم، بی گمان نظریه ی نتیجه گرایی و وظیفه گرایی را باید زیرمجموعه ی اخلاق هنجاری یا دستوری قرار دهیم؛ زیرا مباحث آن جنبه ی مصداقی دارند و به خوب یا بد و مطلوب یا نامطلوب در امور واقع می پردازند. یکی از مهم ترین گرایشات اخلاق هنجاریِ نتیجه گرا «فایده گرایی» است که مقاله ی حاض...

فلسفه حقوقی مقابله با خسارت چیست و بر اساس کدام یک از تئوری های «مبتنی بر اصول»، «فایده گرادی» ، «مبتنی بر قاعده مطلق»، «مبتنی بر فضیلت»، «حقوق طبیعی»، «پوزیتوسیم»، «رآلیسم» و «مکتب حقوق به مثابه تفسیر» قابل توجیه است؟ این مقاله ضمن توصیف کوتاهی از قاعده مقابله با خسارات و اشاره به مسائل حقوقی که نویسندگان محترم در طول دو دهه گذشته حول آن اظهار نظر فرموده اند، درصد اثبات این مطلب است که قاعده م...

مقاله حاضر از دیدگاه تاریخی و مقایسه ای به بررسی جایگاه و منزلت انسان در قرآنکریم با بهره گیری از آیات قرآن و این جایگاه در مکتب اومانیسم می پردازد . از منظر قرآنکریم انسان جانشین و خلیفه خداوند در روی زمین است و به واسطه رسالت و مسئولیتی کهاز سوی پروردگار به او واگذار و تفویض شده است به مقام جانشینی خدا می رسد تا اراده ومشیت و شریعت او را تحقق ببخشد . در حالی که براساس مکتب اومانیسم انسان موجو...

مقاله حاضر از دیدگاه تاریخی و مقایسه ای به بررسی جایگاه و منزلت انسان در قرآنکریم با بهره گیری از آیات قرآن و این جایگاه در مکتب اومانیسم می پردازد . از منظر قرآنکریم انسان جانشین و خلیفه خداوند در روی زمین است و به واسطه رسالت و مسئولیتی کهاز سوی پروردگار به او واگذار و تفویض شده است به مقام جانشینی خدا می رسد تا اراده ومشیت و شریعت او را تحقق ببخشد . در حالی که براساس مکتب اومانیسم انسان موجو...

مکتب اصالت وجود یا اگزیستانسیالیسم، هستی انسان و مسائل مربوط به وی را به عنوان مرکز ثقل تفکّراتش، قرار داده است و دغدغۀ اثبات مسئولیّت، امکان تعالی و بهبودی وضع زندگی او را دارد؛ اما قرن ها پیش از ظهور فلسفۀ اصالت وجود در غرب، زرتشت، پیامبر ایران باستان، با اعتقاد راسخ به وجود اهورامزدا (خدا) و ارج نهادن به انسان، پرورش و پویایی ویژگی های اخلاقی و سعادت انسان را به عنوان هدف خود دنبال می کرد که ا...

پراگماتیسم جنبشى با ریشه آمریکایى است که عمیقا  بر حیات عقلى در آمریکا مؤثر بوده و در بریتانیا نفوذ و تأثیر فراینده دارد. تحلیل فلسفى اصل و منشاء آن در انگلستان و وین بوده و ابتدا در بریتانیا و اخیرا در ایالات متحده برخورد و تماس فکرى وسیعى داشته است. پراگماتیسم مخصوصا   روشى است براى حل یا ارزشیابى مسائل عقلى، و نیز نظریه اى است در باب انواع شناسایى هایى که ما مستعد تحصیل و اکتساب آنها هستیم. ...