کتاب الحروف فاربی از مهم‌ترین آثار متافیزیکی در تاریخ فلسفۀ اسلامی است که نشان می‌دهد تفکّر فلسفی در عالم اسلام در ابتدای راه خود چه نسبتی با اندیشۀ ارسطویی دارد. در این اثر ضمن توضیح اصطلاحات مختلف فلسفی و اقتضائات مختلف این اصطلاحات در زبان و جامعۀ عربی مباحث فلسفی مهم و بدیعی طرح شده‌ است. الحروف علاوه بر این حاوی مباحث مختلفی در باب پیدایش زبان، فلسفه، دین، سیاست و اجتماع است که باعث شده مور...

نسخه‌های خطی به دلیل احتوای آنها بر مسائل ادبی و تاریخی، اطلاعات ارزشمندی برای اهل پژوهش فراهم می‌کند؛ بدین دلیل معرفی نسخه‌های خطی، یکی از وظایف ضروری پژوهشگرانِ عرصۀ پژوهش‌های ادبی در عصر حاضر است. یکی از مجموعه‌های ناشناخته و مجهول القدری که در شبه قاره و در قرن یازدهم هجری تألیف شده است، «مجمع الافکار، نادر و کمیاب» اثر محمد حکیم هندی است. تنها نسخۀ خطی مجمع الافکار به شمارۀ 14209 در کتابخان...

در این مقاله اهمیت و سودمندی چاپ نسخه‌­برگردان نسخه‌­های خطی مطرح شده و نویسنده کوشیده است با ذکر نمونه‌­هایی از متون این سودمندی‌ها را به‌ ­ویژه در زمینه­‌های واژه­‌شناسی، شناخت تصاویر نسخه‌­ها، اهمیت هنری آن‌ها، و در دسترس قرار گرفتن اصل متن‌ها بررسی کند. در ادامه مواردی از آسیب­‌شناسی چاپ این متن‌ها و لزوم ارزیابی جدی نسخه­‌ها پیش از چاپ و نیز اولویت‌های مهم در چاپ نسخه‌­ها ذکر شده است.

کتاب تاریخ نسخه پردازی و تصحیح انتقادی نسخه های خطی، تألیف نجیب مایل هروی، که شرکت انتشارات سورۀ مهر آن را منتشر کرده است از تازه ترین پژوهش ها در حوزۀ نُسخ خطی و تصحیح متون کهن است که در دو بخش اصلی به نگارش درآمده است. در این مقاله سعی می شود ضمن مطابقت این کتاب که بازچاپی است از اثری که پیش تر به طبع رسیده بود با نسخۀ پیشین، به شکلی اجمالی به معرفی آن پرداخته شود

رویکرد اصلی مقالۀ حاضر این است که یکی از میراث‌های ادبی زبان و ادب فارسی، یعنی تذکرة الشعرا، را به دوستداران فرهنگ و ادب معرفی کند و گردوغبار گذشت زمان و بی‌توجهی اهل ادب را از چهرۀ آن بزداید و با ارائۀ گزارشی از ساختار و محتوای آن، گامی هرچند کوتاه، در زنده نگه داشتن یکی از آثار گرانسنگ عرصۀ زبان و ادب فارسی بردارد. نسخۀ خطی این کتاب در بخش نسخ خطی کتابخانۀ وزیری یزد به شمارۀ 2604 نگه...

نسخۀ خطی تحقیقات از جمله مهم‌ترین آثار خواجه شمس‌الدین جلال‌الدین ابوالفتح محمدبن محمدبن محمود حافظی بخاری (۷۴۹-۸۲۲) ملقب به خواجه محمد پارسا – دومین خلیفۀ خواجه بهاءالدین محمد نقشبند، بنیان‌گذار سلسلۀ نقشبندیه – است. این کتاب از حیث سادگی، روانی و توانایی انتقال موضوعات و مفاهیم عرفانی و کلامی، جایگاهی ویژه دارد. این کتاب که هنوز به‌صورت نسخۀ خطی در دسترس است، حاوی مطالب عرفانی و کلامی است که ...

حاشیه‌ها از بخش‏های مهمّ محتوایی نسخه‌های خطی شمرده می‌شوند. بررسی مطالب آنها، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار محققان ونسخه‌شناسان قرار می‌دهد چنان‏که می‌تواند به شناسایی و ارزش‏گذاری بهتر وشرح و بسط بیشتر این متون کمک شایانی کند. مسئله وضرورت پژوهش: مسئله این تحقیق، بررسی وتجزیه‏وتحلیل محتوای حواشی نسخه‌های خطی اهدایی مقام معظم رهبری به کتابخانه آستان قدس رضوی است.تاکنون پژ...

زبان فارسی و فرهنگ ایران همواره مشتاقانی در جهان داشته است و بخش‌هایی مانند آناتولی و منطقۀ بالکان، بسیار از این زبان و فرهنگ تأثیر پذیرفته‌اند. فارسی‌آموزی، نسخه‌برداری آثار علمی و ادبی، ترجمه، تصحیح و شرح متون فارسی، وجود نسخه‌های خطی بی‌شمار از آثار کهن ایرانی در کتابخانه‌های بزرگ دنیا و توجه محققان و مصححان غیرایرانی به بازآفرینی این متون، نشانه‌هایی از نفوذ فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در جها...

نامۀ خسروان، اثر جلال‌الدین میرزا ، فرزند فتحعلی‌شاه قاجار است که در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار تألیف شده است. نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان با توجه به نحوۀ تفکر این دوره، دارای ویژگی‌هایی همچون نحوۀ نگارش به فارسی با حذف لغات و واژگان عربی و تصویرسازی از پادشاهان ایران باستان با توجه به داستان‌های شاهنامه است. این نسخه در چند دهه پس از تألیف از نمونه‌هایی است که سیاست‌های باستانگرایی در دورۀ...

با آنکه شمار آثار تصحیح شده هر روز رو به فزونی است، هنوز بخش عظیمی از آثار ادبی به صورت نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های مختلف در بوتۀ فراموشی است. دیوان نجیب جرفادقانی از جمله متونی است که برای اولین بار در بهار 1371 توسط احمد کرمی تصحیح شده و به چاپ رسیده است، ولیکن با دلایل فراوان، این متن نمی‌تواند دیوان مستند و منتقدانه‌ای از اشعار این شاعر باشد. بسیاری از ابیات این شاعر به گونه‌ای مح...