در نسخ مصور چاپ ‌‌سنگی- اگر نسخه افتادگی نداشته ‌باشد- نام و رقم کاتب در صفحة اول یا آخر آمده‌ است. این در حالی است که در بسیاری از این نسخ، نام هنرمند تصاویر ذکر نشده‌ است. نمونه‌ای از این مورد، نسخه‌‌‌‌ای از داستان عامیانة فارسی است به‌نام نوش‌آفرین گوهرتاج که با تاریخ کتابت 1308 ﻫ.ق. در کتابخانة آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و یازده تصویر ماهرانه اما بی‌رقم دارد. در این پژوهش با هدف بازشناسی...

این پژوهش در نظر دارد که به بررسی ریشه های باور و فرهنگ عامه در زمینه ی عجایب المخلوقات، موجوداتی نظیر جنیان که قرآن به ماهیت وجودی آنها استناد کرده است و در روایات نیز از آن یاد شده است، بپردازد. دراین پژوهش چگونگی به تصویر کشیده شدن موجودات فوق، توسط هنرمندان هنرهای کاربردی و تجسمی، به خصوص در زمان قاجار مورد بررسی قرار گرفته شده است. تصاویری که تصوّر مردم از این موجودات بوده و باور عامه ا...

تصویر فرشتگان در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس دارای ویژگی های مشترک و گاه متفاوت است. این مقاله می کوشد تا با مقایسۀ تطبیقی نسخه های چاپی برجای مانده از تصاویر فرشتگان، در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس، به کشف شباهت ها و تفاوت های فرشتگان از منظر بصری بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تصاویر فرشتگان در نسخ چاپی هر دو دورۀ هنری گاه، با وجود تفاوت هایی مختصر در شیوۀ اجرا، شباهت هایی نیز از نظر ن...

در دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار و به سال 1272ق، از کشور فرانسه مستشارانی به‌منظور آموزش قشون و انتقال دانش و فناوری نظامی استخدام شدند. افسران فرانسوی‌ در طی سه سال خدمت، فعالیت‌هایی در خصوص آموزش و مشق فوج‌ها و فرماندهان آنها، تعلیم دانش آموزان دارالفنون، ساخت انواع جنگ‌افزار در قورخانۀ تهران و نیز نگارش و ترجمۀ کتاب‌های نظامی انجام دادند. در این مقاله، تلاش شده است بر اساس منابع دست اول تاریخی هم...

طراحان گرافیک همواره از منابع گوناگونی برای خلق آثارشان بهره می گیرند. تصویرسازی های تک رنگ اواخر قاجار(تصاویر چاپ سنگی) نیز که ریشه در سنتهای نقاشی ایرانی دارد در هنر گرافیک معاصر ایران حیاتی دوباره یافت و امروزه به یکی از منابع استفاده برای طراحان معاصر ایران تبدیل شده است و طراحان مختلفی از این تصاویر استفاده می کنند. تاثیر این تصاویر را می-توان بر آثار گرافیک ایران به خوبی مشاهده کرد. در ای...

این پژوهش به شیوه توصیفی انجام شد و جمع آوری اطلاعات آن بر مبنای منابع مکتوب و الکترونیک با هدف شناخت صنیع الملک به عنوان پیشگام در طراحی گرافیک ایران صورت پذیرفت و بر این محور استوار گشت که هنر در دوره قاجار بر اثر مواجهه ایران و اروپا دستخوش تغییر شد و هنری به وجود آمد که حاصل تعامل این ارتباط بود. بدین ترتیب، مطبوعات و چاپ که هر دو پ دیدهای غربی بودند با حفظ ارزشهاو اصالتهای فرهنگ تصویری ایر...

کتاب‌های چاپ سنگی آغاز دوره دوم چاپ در ایران، پس از چاپ سربی اولیه، محسوب می‌شوند. این منابع ارزشمند حاوی اطلاعات گران‌قیمتی هستند که لازم است مورد تحقیق و تفحص بیشتر علاقه‌مندان به این گونه آثار قرار گیرد. مقاله حاضر با بررسی موردی کتاب‌های چاپ سنگی به تاریخچه پیدایش حق طبع در ایران می‌پردازد. "حق طبع حقی است که به موجب آن تجدید چاپ کتاب، بدون اجازه ناشر یا مؤلف امکان‌پذیر نخواهد بود". نتایج ا...

در اوایل دوره قاجار، با بازگشت هنرمندان به سن تهای گذشته خوشنویسی، ب هویژه شیوه و سبک میرعماد، خط نستعلیق احیا شد وکیفیت خط نسبت به دوره صفوی ارتقا یافت. فتحعلی شاه قاجار که خود و فرزندانش خوشنویس بودند، خط نستعلیق را ب هعنوان خطملی ایران اعلام نمود. حمایت و علاق همندی وی به خوشنویسی در احیای آن تأثیر بسزایی داشت، پس از وی محمدشاه و ناصرالدی نشاهنیز به سنت حمایت از خوشنویسی ادامه دادند. م یتوان...

تکیه معاون­الملک یکی از مهم­ترین تکایای ایران و بناهای شهر کرمانشاه در اواخر دورۀ قاجار است که در بافت قدیم شهر و محلۀ برزه­دماغ واقع شده است. کاشی­کاری تکیه، مضامین متعدد مذهبی، ملی، اساطیری، حماسی، مناظر طبیعی، گل و مرغ و هندسی را در بر می­گیرد. مهم­ترین هدف پژوهش حاضر، شناسایی منشأ نقوش کاشی­های فوق، علل شکل­گیری آنها در کنار هم و پی بردن به مضامین متنوع محلی، بومی و فرا محلی در آنهاست. روش ...

این مقاله با تمرکز بر پرتره نگاری، به گونه های تصویرسازی در کتاب های چاپ سنگی، می پردازد. در ابتدا، به اولین آثار چاپی مصور اشاره شده و نخستین پرترۀ چاپی شناسایی شده در کتاب های چاپ سنگی در ایران، دیوان نشاطی خان، و هنرمند خالق آن، میرزا بابا الحسینی الامامی، معرفی شده است. در پایان، فهرستی از دیگر آثار شناخته شدۀ این نقاش نیز معرفی می شود.