نواحی روستایی و شهری به طور عمده به عنوان دو مجموعه سکونتگاه جدا و رقیب تلقی می گردند و بدینسان نوعی برنامه ریزی مجزا و تفکیک شده که یکپارچکی عرصه های فضایی را نادیده می گیرد، رایج می گردد. در حالی که  شهر و روستا در گهواره ناحیه همزیست و هم بسترند، بطوریکه بین آنها روابط و تعاملات گوناگون و پیوسته ای وجود دارد. از این رو دیگر نمی توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه ریزی ها به صورت...

چکیده: به طور کلی بنیان های جغرافیایی به دودسته بنیان های طبیعی وانسانی تقسیم می شوند.مطالعات انجام گرفته نشان می دهدکه ساختار نظام استقرار ضمن تاثیر پذیری از بنیان های انسانی درارتباط با بنیان های طبیعی شکل گرفته اند. مسأله سکونتگاه های روستایی بخشی ازمسائل گسترده تری است که درسطح ملی ومنطقه ای نمود پیدا می کند ولازم است درتمامی ابعاد ان پژوهش صورت گیرد.به تبع این ضرورت، این پژوهش برآن است تا...

روند تحولات اقتصادی، اجتماعی دهه های اخیر و گوناگونی بستر جغرافیایی؛ به شکل گیری نوعی خاص از نظام فضایی استقرار گاه های انسانی منجر شده است. عدم تعادل میان مراکز روستایی و شهری در زمینه های مختلف توسعه، موجب برهم خوردن نظم فضایی سکونتگاه ها از یک سو و رشد شتابان و بی رویه بعضی از شهرهای درجه اول گردیده است. نمونه آن، نامتعادل بودن ساختار فضایی استان زنجان است. قطبی شدن جمعیت آن در شهرستان زنجان...

نظام شهری عبارت از مجموعه ای از شهرهای وابسته به هم است که ساختار نظام سکونتگاه های شهری را در یک محدوده ی جغرافیایی پدید می آورند. نظام شهری تنها به مجموعه ی کالبدی سکونتگاه های شهری محدود نمی شود بلکه جریان ها و ارتباطات میان این سکونتگاه ها نیز سازنده ی نظام شهری می باشند. جریان های سازنده ی نظام شهری شامل جمعیت، سرمایه، ایده ها، اطلاعات و نوآوری و عوامل تولید می باشد (عظیمی ۱۳۸۱، ۵۱). توزیع...

همانگونه که روابط سازمانی حاکم در فضای جغرافیایی سکونتگاه های انسانی بر کیفیت توسعه و زیر ساخت های آن موثر واقع می شوند. خود نیز متاثر از روندهای مکانی- فضایی و رویکردهای توسعه به گو نه ای متفاوت تعریف، تنظیم و در گستره ی مکانی خود تاثیر گذار می گردند. بر این مبنا در این مقاله سعی شده است تا به کمک برخی از شاخص های اجتماعی- اقتصادی، ضمن تعیین میزان توسعه یافتگی نقاط روستایی مستقر در قلمرو تحقیق...

سکونتگاه های روستایی به صورت یکی از فضاهای جغرافیایی کشور، به ویژه در پنج دهه اخیر، شاهد تحولات فراوانی بوده است. این تحولات تحت تأثیر عوامل مختلفی بوده که در ابعاد گوناگون به خصوص در بعد کالبدی رخ داده است. در این میان، نفوذ تفکر مدرنیته (البته، وجهی از آن با عنوان مدرنیسم) در نظام سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور اهمیت فراوانی دارد. این مقاله با لحاظ کردن تفاوت نظرها درباره توجه یا بی توجهی به ت...

در طی دهه های اخیر، شهرها و فضاهای شهری در سیر تحول و فرآیند گذار نوین خود به تبع تحولات ناشی از اندیشه جهانی شدن، دستخوش تغییرات و دگرگونی های شگرفی گردیده اند. در این روند، رابطه گذشته و کنونی فضاهای شهری ازهم گسیخته و در ارتباط معنا میان انسان و محیط زندگی او، فاصله و شکاف مهمی ایجادشده است. شکاف موجود مقدمه جدایی مکانی و شکل گیری فضایی اجتماعی عاری از پیوستگی های اجتماعی است. در غالب سکونتگ...

روند تحولات اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی چند دهه اخیر و گوناگونی بستر جغرافیایی، موجب شکل گیری نظام فضایی نامتعادل در سطح سکونتگاه های روستایی شده است. گرچه در چنین شرایطی ایجاد و تقویت سلسله مراتبی سکونتگاه ها در راستای ساماندهی مطلوب فضاهای روستایی اهمیت زیادی دارد. اما در برنامه های عمرانی برای تحقق این مهم به دلیل تاکید بر شاخص های خدماتی، نتایج مطلوبی بدست نیامده است. مقاله حاضر در صدد است با ...

یکی از پیامدهای نامطلوب سیاستهای توسعه ای کشور در چند دهه اخیر گسیختگی در ساختار فضایی و ناموزنی در نظام سلسله سکونتگاهی است که آثار ناخوشایند آن علاوه بر خودنمایی در عرصه ملی، در سطوح پایین تر (منطقه) مشاهده می شود. بطوری که در منطقه مورد مطالعه (بخش داورزن)، گسیختگی در ساختار فضایی به شکل توزیع فضایی نامتناسب جمعیت، فعالیت و امکانات، فقدان حلقه های واسط و مکمل و وجود ارتباطهای غیر منطقی سکونت...

در دهه‌های اخیر به دلایلی مانند رشد جمعیت، افزایش مهاجرت و عدم امکان تهیه مسکن به وسیله اکثر این مهاجران، انبوهی از سرپناه های غیرقانونی، بدون رعایت اصول ساخت وساز و به صورت درهم تنیده شکل گرفته است. از این سرپناه ها با عناوینی چون سکونتگاه های غیررسمی یاد می کنند که دچار معضلات بسیاری از جمله عدم تأمین زیرساختها و دسترسی به خدمات هستند. از موضوعات قابل توجه در این نواحی، توجه به فضاهای اجتماعی...