آفرینش نخستین نمونه انسانی- انسان مثالی نخستین- از مهم ترین مراحل کهن الگوی آفرینش در فرهنگ های مختلف بشری است. نمونه بنیادین انسان نخستین، الگویی کهن است که در شکل انسان غول آسا یا خداگونه یا جفت اولیه پدیدار می شود. هدف این جستار، تشریح نمودها و کیفیت های اسطوره شناختی کهن الگوی انسان نخستین در فرهنگ های اساطیری و اساطیر ایران باستان، به ویژه در بخش پیشدادی شاهنامه فردوسی است. روش تحقیق کیفی ...

گزارش دیدگاه قرآن درباره داستان آدم(ع) و حوا است.  قرآن برای داستان آفرینش انسان با تمام عناوین زیر مجموعه اش هویت انسان شناسی قائل است و آن را به دور از هر گونه پیرایه نامعقول مطرح می کند، امّا اگر روایات نامقبول ضمیمه تفاسیر شده است جزء اسرائیلیات است  قصه قرآنی خلقت آدم و حوا با طرح خلافت آغاز می شود که متعلق به انسان است و نه خصوص آدم، ملائکه از ترکیب انسان از ماده و روح به کشش زمینی و فساد ...

اسطوره‌های زردشتی مثل تمام اسطوره‌ها از دوره‌ای به دورۀ دیگر دستخوش تغییر و تحولاتیشده‏اند. این تغییرات به دلایل متعددیصورت گرفته است؛ ازجمله تغییر ساختار اجتماعی، شیوه‏های تولیدی و نوع ادارۀ حکومت. این عوامل در ارتباطی دوسویه با باورهای دینی قرار دارند؛ یعنی هم از آنها تأثیر گرفته‌اند و هم بر آنها تأثیرگذاشته‏اند. اسطورۀ نخستین انسان نیزکه بخشی از اسطورۀ آفرینش است، تغییر یافته است. پس از سکون...

با توجه به شواهد جانور- باستان­شناسی، زاگرس مرکزی ایران همواره یکی از مناطق ابتدایی و مهم اهلی­سازی گونه­های مختلف جانوری، به عنوان یک مرکز مستقل اهلی­سازی بوده است. کاپرا هیرکس یکی از نخستین گونه هایی بوده که به نظر می رسد در حدود 10 هزار و 500 سال قبل، مراحل ابتدایی اهلی­سازی را در زاگرس ایران گذرانده و از آن زمان نقش مهمی در اقتصاد معیشتی انسان ایفا کرده است. پیشرفت چشمگیر علم ژنتیک افق های ...

متکلمان مسلمان عموماً نخستین تکلیف انسان را تأمل دربارۀ خدا دانسته‌اند. متکلمان اشعری این تکلیف را نقلی و برگرفته از آیات و روایات و نیز اجماع، و متکلمان معتزله و امامیه آن را عقلی دانسته و دو برهان برای آن اقامه کرده‌اند؛ یکی «دفع ضرر محتمل» و دیگری «وجوب شکر منعم». مدعای ما در این نوشتار این است که ادلۀ هر دو طرف ناتمام است و نخستین تکلیف انسان، نه «خداشناسی»، بلکه «خودشناسی» است؛ و این تکلیف،...

رویارویی پدر و پسر از جمله موتیف‌هایی است که در بسیاری از اسطوره‌ها، آثار حماسی، افسانه‌ها، قصه‌های عامیانه و یا حتی در روایت‌های مذهبی جهان دیده می‌شود. بستر این رویارویی عموماً نوع ادبی حماسه است. در بسیاری از این رویارویی‌ها با نوع ادبی تراژدی روبه‌رو هستیم. در این مقاله، سه داستان «ادیپوس شهریار»، «رستم و اسفندیار» و «رستم و سهراب» تحلیل شده‌اند. مسئلة پژوهش حاضر این است که در حماسه‌هایی که ...

با توجه به شواهد جانور- باستان­شناسی، زاگرس مرکزی ایران همواره یکی از مناطق ابتدایی و مهم اهلی­سازی گونه­های مختلف جانوری، به عنوان یک مرکز مستقل اهلی­سازی بوده است. کاپرا هیرکس یکی از نخستین گونه‌هایی بوده که به نظر می‌رسد در حدود 10 هزار و 500 سال قبل، مراحل ابتدایی اهلی­سازی را در زاگرس ایران گذرانده و از آن زمان نقش مهمی در اقتصاد معیشتی انسان ایفا کرده است. پیشرفت چشمگیر علم ژنتیک افق‌های ...

وجوه شباهت­ها و تفاوت­های موجود بین شخصیت­های اساطیری و تاریخی و بیان آن می­تواند تاثیر و تاثر ممتد اسطوره و تاریخ در طول زمان و نتیجه­ این تاثیرات را نشان دهد. کیومرث همواره در اساطیر ایران به عنوان نخستین انسان که در ظاهر نیز تفاوت چشمگیری با انسان امروزی دارد، مطرح می­شود؛ اما در شاهنامه، فردوسی هرگز او را نخستین انسان نمی­شمارد. به نظر می­رسد این امر متأثر از جهان بینی و نگاه اسلامی فردوسی ...