روایت شناسی داستان فرود سیاوش * مینا بهنام1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد دکتر محمّدجعفر یاحقی استاد زبان و ادبیّات فارسی   چکیده رویکرد روایت شناسیدرقالبتحلیل ساختاری متون به ما امکان می­دهد تا از طریق بررسی فرم یک اثر ادبی به نظام معنایی فراسوی آن دست یابیم. همچنین از گذر بررسی ساختار و عناصر شکل دهندة روایت­ها، در آثاری که حاوی قصه­ها و روایت­های گوناگونی از یک ژ...

الگوی روایی ژنت یکی از مؤثرترین نظریه‌ها در روایت‌شناسی است. در بخشی از این نظریه ژرارد ژنت زمان داستان را در سه مبحث عمدۀ نظم، تداوم و بسامد بررسی می‌کند. او نشان می‌دهد که هریک از مؤلفه‌هایی که در این سه مبحث تعریف می‌شود یکی از سه حالت شتاب: مثبت، منفی و یا ثابت را به روایت داستان می‌دهد. خسرو و شیرین نظامی گنجوی یکی از شاهکارهای بی‌نظیر در قلمرو ادبیات داستانی است. این اثر ماندگار ادب فارسی...

بررسی ساختاری آثار کلاسیک روایی، جایگاه مناسبی برای کشف روابط مؤلفه­های داستانی با زبان است. پیرنگ کامل منظومة عاشقانة مهر و ماه بستری مناسب برای نشان دادن این روابط فراهم می­کند. در زبان غنایی منظومة مذکور کارکرد ادبی و عاطفی زبان بر سایر نقش­های زبانی غالب است. هدف نگارنده در این جستار، جمع سه نظریة متمایز در حوزه ساختار داستان و کارکردهای زبان است که در نهایت به الگویی کلی در این رابطه دو سو...

 تقابل­های زبانی یکی از مهم­ترین شاخص­های آفرینش معنا در هر نظام گفتمانی بشمار می­رود. نگارندگان در این پژوهش، تقابل­های زبانی را مهم­ترین عامل آفرینش معنا در «روایت فریدون و ضحاکِ شاهنامه» می­دانند و به این منظور، در این داستان، در تحلیلی نشانه- معناشناختی چگونگی شکل­گیری معنا بر اساس تقابل­ها را بررسی می­کنند. در این پژوهش، نشان خواهیم داد که تقابل­ها در چه سطحی و با چه کیفیتی، در شکل­گیری نظا...

«روایت در روایت» یا «داستان درونه ای» روایتی است که در روایتی دیگر، که به  مثابة چهارچوبی برای آن است، درونه گیری شود. با وجود گستردگی آثاری که از این شگرد روایی بهره برده اند، هیچ منبعی که فهرستی از این آثار را فراهم کرده باشد در دسترس نیست تا به استناد آن پژوهش گران بتوانند گام های بعدی را برای شناسایی و بررسی نقش و کارکرد داستان های درونه ایِ ادب فارسی بردارند. از این رو پرسش این پژوهش بررسی ...

تحلیل گفتمان روایی با یک رویکرد کل‌گرایانه یکی از شاخه‌های تحلیل گفتمان است. این مقاله سعی دارد محتوای داستان عیناک قدری غادة السمان را در قالب یک پژوهش ساختار محور و با تأکید بر مهمترین مباحث گفتمان روایی مورد اشارة ژرار ژنت نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسوی مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. هدف اصلی در این جستار، بررسی سه عنصر زمان، وجه و لحن به­عنوان تکنیک‌های روایتی و کارکرد آنها در به تصویر کشیدن...

داستان شورانگیز رستم و اسفندیار با قابلیت های شگفت انگیزش در جذب مخاطبان متعدد‘ با علایق و سلایق گوناگون بی تردید از عالی ترین داستان های شاهنامه محسوب می شود. با این حال‘ این داستان و داستان های مشابه‘ با وجود ارزش والای ادبی شان‘ کمتر در چارچوبی نظری‘ برگرفته از علوم جدید‘ مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. با مطالعه عمیق و دقیق متن‘ ساختاری (structure) منسجم به مانند تار و پودی در هم تنیده در ...

بررسی ساختاری آثار کلاسیک روایی، جایگاه مناسبی برای کشف روابط مؤلفه های داستانی با زبان است. پیرنگ کامل منظومه عاشقانه مهر و ماه (جمالی دهلوی، 1353) بستری مناسب برای نشان دادن این روابط فراهم می کند. در زبان غنایی منظومه مذکور کارکرد ادبی و عاطفی زبان بر سایر نقش های زبانی غالب است. هدف نگارنده در این جستار، جمع سه نظریه متمایز در حوزۀ ساختار داستان و کارکردهای زبان است که درنهایت، به الگویی کل...

نوع غنایی، وسیع ترین نوع ادبی زبان فارسی شناخته می شود که با در برگرفتن شاخه های مختلف با عواطف و احساسات انسانی رابطه دارد. منظومه­سرایی عاشقانه که از مهم ترین بخش های ادب غنایی است، بستری مناسب برای پژوهش های ساختاری فراهم می کند، زیرا از یک سو با زبان غنایی و از سوی دیگر با اصول داستان نویسی سروکار دارد. عصر صفوی که دوران رشد و شکوفایی منظومه سرایی عاشقانه است، از این حیث اهمیّت قابل توجهی دا...

این مقاله به بررسی انواع مختلف سکوت به منزلة غیابی معنادار می پردازد که جای آن یک رد باقی می ماند. در این رد سکوت به شکل های مختلفی تجلی دارد. بررسی سکوت دلالتمند نشان می دهد که این سکوت نشاندار به واسطة ابزارهای گفتمانی در متن حضور دارد و نظام زبان بخشی از پیام خود را به واسطة بیان و بخشی را به واسطة سکوت انتقال می دهد. به همین دلیل سکوت در ادبیات به صورت یکی از شگردهای روایی مورد استفاده قرار...