یکی از خصایص اصلی ادبیات سیاسی- اقتصادی ایران در سال­های پس از کودتای 1299ش غلبه­ی گفتمان استبداد مٌنّور (نوسازی اقتدارگرا) در میان روشنفکران تجددخواه نسل سوم است. سرخوردگی از انقلاب مشروطه در میان برخی از کنشگران سیاسی، بحران­های متعدد سیاسی- اجتماعی به جا مانده از جنگ جهانی اول در ایران و نیز رواج اندیشه­ی دیکتاتور مصلح در برخی از کشورهای توسعه نیافته از جمله ترکیه را می­توان عوامل اصلی تغییر گ...

چکیده: روزنامه ناله ملت در طول یازده ماه محاصره مشروطه طلبان و آزادی خواهان تبریز، تمام تلاش خود را در راستای حمایت از آنها قرار داد. مطالب و موضوعات مندرج در این روزنامه خود مصداق بارز این سعی و کوشش به شمار می رود. این روزنامه با بیان پیروزی ها و ودلاوری های مجاهدین و انعکاس شکست و درماندگی مستبدین و نیروهای دولتی و نیز ماهیت واقعی سرمداران و حامیان آنها مانند عین الدوله و محمدعلی شاه، آگاهی...

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ابوالحسن میرزا- شیخ الرّئیس قاجار- در انقلاب مشروطه است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه­ای و با رویکرد تاریخی به بررسی فعّالیت‌های شیخ الرّئیس قاجار می­پردازد. یافته­ها و نتایج این تحقیق نشان می­دهد که با وجود شاهزادگی شیخ و منتسب بودن به خانواده قاجار، در طول حیات خود همواره به مخالفت با حکومت استبدادی قاجار پرداخته است. شیخ از جمله رجال م...

با شروع حرکت مشروطه‌خواهی مردم تبریز، تعدادی از واعظان آن شهر به آن حرکت تاریخی پیوستند و در ردیف رهبران مشروطیت قرار گرفتند و در بسیاری از مسائل مرتبط با مشروطیت تبریز، حضور مؤثر یافتند که از مهم‌ترین آنها ایجاد نیروی نظامی مجاهد بود. با شروع استبداد صغیر ویورش گستردة مخالفان مشروطیت به تبریز و ایستادگی مجاهدان در برابر آنان، وعاظ به یاری مجاهدان شتافتند و در باز پس گیری مشروطیت نقشی بسیار مؤث...

سیدحیدر حلّی یکی از شاعران معاصر شیعی عراق در عرصۀ شعر دینی است. وی در این گونۀ شعری، توانسته میان فضیلت‌‌های اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی حاکم بر روزگار خویش، پیوندی استوار برقرار کند. وی با تأثیر‌‌پذیری از قرآن کریم و احادیث شریف، با رویکردی غالباً حماسی و عاطفه‌‌ای نیرومند و متعادل، سیمای اهل‌بیت(ع) را به زیباترین شکل به تصویر کشیده‌است. او با فراخوانی شخصیت‌‌هایی دینی‌...

هدف: این مقاله، درصدد نشان دادن دیدگاه‌های انتقادی روح‌القدس نسبت به مستبدان و عوامل وابسته به استبداد در مملکت ایران در دورۀ مشروطه می‌باشد. روش: این مقاله با استفاده از منابع اصلی تاریخ و بر پایۀ بهره‌گیری از مطبوعات تنظیم و از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. روح‌القدس، یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های دورۀ مشـروطه است که توسط شیخ احمد تربتی (سلطان‌العلمای خراسانی) از 25 جـمـادی الثانی 1325/ 12 م...

هدف اصلی این مقاله تبیین و تحدید قدرت و نهایتا مهار آن از نگاه سعدی در دو بخش نصیحه الملوک و در باب سیرت پادشاهان کتاب گلستان و بیان ویژگی های حکمرانی خوب است. پرسش اصلی آن ا ست که سعدی با چه روشهایی سعی کرده تا از گسترش استبداد وفساد حاکمان مطلق العنان جلوگیری کرده وفشار بر مردم گرفتار استبداد را کاهش دهد. با بررسی صورت گرفته مشخص گردید که سعدی به عنوان اندیشمندی آگاه و با بهره گیری از میراث ا...

واکنش علمای شیعه در برابر خودکامگی فتحعلی شاه قاجار محمد سلماسی‌زاده* چکیده این پژوهش به تبیین تأثیر مجتهدان شیعه در مهار خودکامگی مطلق شاهان قاجار می‌پردازد و در قالب مطالعه‌ای موردی، هم‌زمان با واکاوی منابع دست‌اول تاریخی در عصر فتحعلی شاه قاجار (1250 - 1212 ق)، میزان سازگاری نظریه استبداد شرقی و شیوه تولید آسیایی مارکس و انگلس را با اوضاع تاریخی آن ارزیابی می کند. پرسش اصلی پژوهش این است: آی...

پرداختن به اندیشه ناب اسلامی مستلزم داشتن افق دید بلندی است. آگاهی از جنبه های عرفانی، اعتقادی، کلامی، فقهی و روایی اسلام منجر به ارایه ساختاری قابل تامل در حوزه نظر و عمل می شود. استاد مطهری با توجه به آگاهی توامان نسبت به علم مدرن و فلسفه غرب از یک سو و اندیشه های اسلامی از سوی دیگر، چهارچوب مناسبی را برای بهزیستی بشر تحت لوای قرائت دمکراتیک و مردم سالارانه از دین ارائه می دهد. اندیشه مطهری م...

نشریات در تاریخ معاصر یکی از ابزارهای مؤثر اطلاع‌رسانی هستند. در دورۀ قاجاریه، هم‌زمان با سلطنت فتحعلی شاه، عباس میرزا تعدادی از ایرانیان را برای فراگیری علوم و فنون به اروپا اعزام کرد. یکی از آنان به‌نامِ میرزا صالح با خرید دستگاه چاپ و آموختنِ به‌کارگیری آن، به کمک مهندسی فرانسوی نخستین روزنامه را با عنوان «کاغذ اخبار» در دورۀ محمدشاه به‌راه انداخت. گام دوم را امیرکبیر در زمان حکومت ناصرالدین ش...