امام خمینی (ره) عالمی شیعی است که با فهم عمیق از آموزه های دینی، مبانی فکری خود را در قالب یک مدل حکومتی با عنوان «جمهوری اسلامی» پیاده کرد. اندیشه های امام مبتنی بر بنیان های دینی و قرآنی و فقه جواهری امام جعفرصادق (ع) است و تأثیری عمیق و ماندگار در تاریخ تحولات ایران داشته و دارد. در این مقاله، با بازخوانی اندیشة سیاسی امام خمینی، ضمن برشمردن برخی نوآوری های ایشان در اندیشة سیاسی، نسبت این ا...

استفاده از آیات قرآن و احادیث نبوی در متون منثور پس از اسلام امری رایج بود که به منظور حفظ کلام الهی و نبوی، همچنین آرایش و تزیین متن به شیوه های گوناگون به کار می رفت. کاربرد آیات و احادیث، اساس و شالوده متون عرفانی را تشکیل می دهد که در نثرهای ساده و فنّی این دسته از متون به صورت گسترده به کار رفته است. کتاب شرح شطحیّات اثر روزبهان بقلی از جمله متون منثور عرفانی به نثر فنّی (قرن ششم) است که در آ...

اندیشۀ سیاسی از آغاز، نقش بسزایی به عناصر غایت شناختی در میان مؤلفه های تمایزبخش سامانه ها و نظام های سیاسی داده است. تفاوت در غایت ها و در اولویت بخشی آنها به ساخت نظام های سیاسی گوناگون، باعث شده است رابطۀ بین امنیت، عدالت و الفت (مسئله)، (به عنوان سه غایت بنیادین نظام سیاسی اسلامی) مورد بی توجهی قرار گیرد. از این رو، با این سؤال که چه نسبتغایت شناسانه میانالفت و نظام سیاسی در اسلام وجود دارد...

ظرفیت‌یابی اندیشۀ سیاسی شیعه در تراث علمی گذشتۀ فقه، امری است که امروزه مورد اهتمام فقه-پژوهان قرار دارد زیرا فقه سیاسی به عنوان شاخه‌ای از فقه، علی‌رغم داشتن منابع متعدد، انسجام لازم را نیافته‌است. ازین‌رو نوشتار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به واکاوی ظرفیت‌هایی از فقه سیاسی در یکی از مهم‌ترین منابع فقهی، یعنی؛ کتاب مکاسب محرمه پرداخته‌است. در بخش نخست نوشتار بر پاره‌ای از این ظرفیت‌ها تحت عنوان...

ثبت و نگارش تجربه های خلاق عرفانی، بخش قابل توجهی از آثار عرفانی را تشکیل داده است؛ زبان این آثار ازآن جا که از تجربه ای ناب و فراحسی سرچشمه گرفته اند، و به دلیل تفاوتی که تجربه عرفانی با تجربه های حسی و معمول دارد، به طور محسوسی از زبان معیار فاصله گرفته و به زبان ادب نزدیک می شود؛ به همین دلیل در بررسی این متون با بسامد بسیار بالای انواع صور خیال مواجه می شویم؛ اما این که در هر اثر بسامد کدام...

این مقاله به بررسی ساختار و عناصر روایت­های روزبهان در کتاب کشف‌الاسرار می­پردازد. درون­مایۀ اصلی این گزارش­ها شرح مکاشفه­ها و دیدارهای روزبهان با خداست که ساختاری حکایت‌گونه دارند و در الگوی داستان­های فراواقعی روایت می­شوند. در این پژوهش افزون‌بر بررسی سابقۀ موضوع «رؤیت» و «شطح» به خاستگاه ناخودآگاه (کهن الگویی) این روایت­ها و عناصر موجود در روایت­ها که متناسب با خاستگاه آن­هاست پرداخته می­شو...

ساحت اندیشة سیاسی در اسلام به مثابة نظام منسجم و ساختارمندی، واجد آموزه‌هایی ناب و قدسی و کارویژه‌هایی درخور، برای اداره و تمشیت امور سیاسی، اجتماعی و تربیتی انسان‌هاست. از این‌رو می‌توان بازتاب بسیاری از ایده‌های اجتماعی امروزین را در نصوص، روایات و آرای متفکران اسلامی به عیان دید و محکی برای ارزیابی و نقد دیدگاه‌های گوناگون در آن سراغ گرفت. از جملة این ایده‌ها، مشارکت شهروندان در مدیریت کلان ...

از آنجا که بسیاری از آراء مهم صوفیان در قالب سخنانی موسوم به «شطح» بیان شده است، کتاب «شرح شطحیات» روزبهان بقلی که به شرح این سخنان شورانگیز و رمزی صوفیان پرداخته، از ارزش و اهمیت خاصی در این حوزه برخوردار است، به ویژه که اثر یاد شده کامل ترین تألیف در باب شرح شطحیات صوفیه است. این کتاب نخستین بار در سال 1966، با تصحیح پروفسور هانری کوربن به چاپ رسید. کوربن پس از اتمام کار، فهرستی را از نام ها ...

آثار فولکلوری سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان سرشار از عناصر مشترک و همانند است و از میان آن‌ها هم‌نوایی همسایه‌ها در ترانه‌های ملی ایرانی جایگاهی ویژه‌ دارد. ایرانی فارسی‌زبانی که مجموعه‌های فراهم‌آمده از فرهنگ عامۀ این ملت‌ها را پیشِ‌روی خویش می‌گشاید، خود را در چنان حال‌و‌هوایی می‌یابد که اندیشۀ جدایی مرزها و قلمروهای سیاسی را مطلقاً به ذهن خود راه نمی‌دهد. بسیاری از نمونه‌های فولکلوری مر...

ابن قبه رازی از متکلمان برجسته و بلندآوازه امامیه در نیمۀ دوم سدۀ سوم هجری است که در حوزۀ مسائل مربوط به امامت دیدگاه‌های درخور توجهی داشته است و از همین‌روی، از جایگاه ویژه‌ای در میان متکلمان امامیه برخوردار است. سید حسین مدرسی طباطبایی- شیعه‌پژوه معاصر- درکتاب مکتب در فرآیند تکامل با ارجاعات فراوان به آثار ابن قبه و بررسی رساله‌های به جا مانده از او در صدد تحلیل تحولات تاریخی اندیشۀ امامیه در...