نخستین مفسر قرآن به فرمان پروردگار، شخص پیامبر,بوده است که مشکلات و مجملات قرآن را برای اصحاب، تبیین میکرده است، پس از پیامبر,، اصحاب او مفسر قرآن بوده اند. و بعد از اصحاب، تابعین نیز همان روش را در تفسیر پیش گرفتند. عطاء بن ابی رباح شاگرد مکتب تفسیری ابن عباس، از جمله مفسرین قرن دوم هجری و از جمله تابعینی است که روایات تفسیری او مورد توجه مفسرانی همچون طبری قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شد...

نقد و بررسى تفسیر «حقایق التفسیر» از حیث سندى و محتوایى و صحت و سقم انتساب آن به امام صادق (ع) است. این تفسیر پس از تألیف توسط ابو عبدالرحمن سلّمى براى نخستین بار توسط پژوهشگر فرانسوى لویى ماسینیون در نیمه اوّل قرن بیستم شناسایى گردید. پس از ماسینیون، پل نویا، محقق فرانسوى در 1968 کتاب را تصحیح و منتشر کرد. از تفسیر حاضر تاکنون هیچگونه سندى، در دست نیست، نه سلّمى براى آن سندى ذکر کرده است و نه احت...

در قرآن آیات فراوانی در باره اعتقادات، تاریخ و سرگذشت دیگر ادیان وجود دارد که برای تفسیر این آیات می‌توان دو رویکرد داشت: نخست، با تکیه بر منابع اسلامی مانند منابع روایی، کتاب‌های تاریخ و آثاری که مسلمانان در باره ملل و نحل نگاشته‌اند، این آیات را تفسیر کرد که البته کاری بس ارزشمند است؛ دوم، مفسر با نگاهی جهانی به کارکرد تفسیر می‌کوشد آیات در باره هر دین را با مراجعه به منابع اصیل همان دین تفسی...

یکی از راه‌های درک گزاره‌های تاریخی شناخت دقیق گفتمانی است که این گزاره‌ها در آن تولید شده‌اند؛ به تعبیر بهتر، فهم گزاره‌ها در افق تاریخی آن‌ها.از مشهورترین گزاره‌های تاریخی‌ای که همواره معنای آن‌ها محل مناقشه بوده است، حدیث‌ها درباره‌ی تفسیر به رأی است.این مقاله، در ابتداف دیدگاه علامه طباطبایی را درباره‌ی تفسیر به رأی بررسی می‌کند، سپس با خوانشی تاریخی از مفهوم تفسیر به رأی، که با واکاوی گفتم...

یکی از برجسته‌ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم»، و از تفاسیر طراز اوّل قرآن کریم در میان تفاسیر اهل سنت، «تفسیر القرآن‌ الحکیم» مشهور به «المنار» می‌باشد. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده‌اند، اما از شیوه‌ها و اسلوب‌های مشترکی برخوردارند. به همین دلیل تفسیر المنار حضور قابل توجهی در تفسیر تسنیم دارد و شاهد مواجهه‌های مختلف آیت‌الله جوادی آملی با آراء المنار هستیم. این مواجهه...

تفسیر صافی اثر ارزشمند محمدمحسن ابن مرتضی مشهور به ملا محسن فیض کاشانی، از تفاسیر مهم و معروف شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض در این اثر، به بیان احادیث معصومان در ذیل آیات پرداخته، به هنگام نیاز آنها را شرح داده و در جایی که حدیثی در خور بیان ندیده، از تفسیر بیضاوی بهره برده است. وی در آغاز کتاب، نکات بسیاری را در باب احادیث تفسیری و مبانی و روش تفسیری خود آورده است. با توجه به مقدمه و متن کت...

تفاسیر علمی رویکرد تفسیری است که می‌کوشد از داده‌های علمی در تفسیر و تبیین آیات وحی سود جوید و از این منظر، هم کشف مفاهیم صورت گیرد و هم احیاناً به اعجاز علمی ره سپرده شود. این رویکرده در سده اخیر رونق ویژه‌ای یافت و تفاسیر گوناگون و نیز نگاشته‌های مستقل فراوان با این رویکرد نگاشته شد. این رویگرد موافقان و مخالفانی یافت. این نوشتار به بررسی دیدگاه‌های آیت الله فضل‌الله می‌پردازد و موضع ایشان را ...

با تأمّل در آیات قرآن کریم، از ساختار و معانی برخی از الفاظ و عبارات قرآن چنین بر می‌آید که یک لفظ، در عبارتی واحد، دو معنا را با خود به همراه دارد که این شیوه کاربرد در علوم قرآن و تفسیر «تضمین» نام دارد. مفسران اسلامی در تفسیر آیات الهی برای نشان دادن برجستگی‌های ادبی ـ بلاغی قرآن به‌صورت گسترده از این صنعت ادبی استفاده نموده‌اند. ابن عاشور نویسنده تفسیر «التّحریر و التّنویر» به‌طور چشمگیر از ای...

این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه امام صادق علیه‌السلام درخصوص قرائت و تفسیر قرآن کریم انجام شده است. روش پژوهش تاریخی است که به‌صورت توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب مربوط به آن از منابع معتبر تاریخی و حدیثی و به‌شیوه کتابخانه‌ای گردآوری شده است. برای شناخت بیشتر قرآن کریم باید تفسیری بلیغ و قرائت صحیح در دسترس ما باشد تا درک درست از کلام خالق داشته باشیم. سؤال تحقیق این است که از نظر امام صادق علیه‌ال...