یادداشت مترجم «اعجاز قرآن» مفهومی پیچیده و نظریه ای چندوجهی در تاریخ اندیشة اسلامی است. برای درک هرچه دقیق ترِ چنین مفهوم یا نظریه ای، بی شک یکی از ضروری ترین کارها، بررسی اسباب و زمینه های شکل گیری آن مفهوم  و آگاهی از تحولات فکری منتهی به آن نظریه خواهد بود. در این میان، گاه ظهور و انتشار نسخه های خطیِ مغفول مانده در گوشة کتابخانه ها، به فرایند پژوهش دربارة این تحولات کمک شایانی می کند. در مقال...

بر اساس یکی ازگزارش‌های تاریخی، ظهور دانش کلام با پرسش از کیفیت کلام الهی آغاز و این دانش به این نام، نامبردار گردید. هنگامی که برخی از اندیشمندان مسلمان بر حدوث کلام الهی و برخی بر قدمت آن اصرار ورزیدند، گروهی عنوان متکلم را بر ذات حق روا دانستد و گروهی که حقیقت کلام را ترکیب آواها و حروف و قطع و وصل آنها برشمرده اند، اطلاق این وصف را بر خداوند سبحان جایز ندانستند، زیرا با پذیرش این باور، لازم...

کلام الهی یکی از مسائل مهم و جنجال‌برانگیز در دانش کلام و آغازگر شکل‌گیری این دانش بوده است. پیرامون این موضوع در بین مسلمانان دو دیدگاه کلی مطرح شده است: متکلمین امامیه و معتزله غالبا کلام الهی را لفظی، حادث و مخلوق می‌دانند. اشاعره آن را نفسی، قدیم و عین ذات او می‌داند.در نوشتار حاضر ضمن مروری مختصر بر دو نگرش فوق، به نگاه علامه خفری پرداخته شده است. وی کلام را مشترک لفظی و برای آن دو م...

مبانی معتزله در نقد متون روایات در  دو حوزه عقلی و نقلی قابل بررسی می باشد.این گروه ضمن اعتقاد به تعامل بین عقل و نقل، قرآن را به عنوان مرجع متقن، معیار نخست درتشخیص صحت روایاتبه شمار می آورند و به دنبال آن با اعتبار بخشی به سنت به عنوان یکی از ادله شرعی، از آن جهت تشخیص حدیث صحیح استفاده می نمایند. علاوه بر مبانی نقلی از نظر این گروه، عقل به عنوان منبع معتبر در دریافت های دینی، نقش مهمی در فهم...

علم کلام ‘ یعنی بحث در اصول ادیان ‘ مستدل ساختن آن اصول و دفاع از آنها ‘ تاریخی به بلندی تاریخ پیامبران دارد . این مباحث ‘ از راه آمیغ زبان فارسی با زبان قرآن و اسلام رسمأ در نیمه قرن چهارم و با ترجمه تفسیر طبری ‘ در زبان فارسی جلوه نمودند . تا قرن هفتم که زبان فارسی کاملأ زبانی علمی و ادبی شد و به سبب پیوند با قرآن کریم ‘ جنبه مقدس و روحانیتی خاص یافت . مولوی که تعلق به این دوره دارد و از سرآ...

چکیده واژگان کلیدی:شیعه، تشیع، کوفه، محدثان نوشته حاضر پایان نامه ای است که به بررسی نقش کوفه به عنوان یکی از مراکز شیعی در گسترش تشیع تا قرن چهارم پرداخته است. در این نوشته ابتدا کلیاتی درباره تعاریف مختلف از شیعه بیان شده، و بعد به بسترشناسی سیاسی کوفه که شامل پیدایش کوفه به عنوان یک شهر اسلامی، حوادث مهم تاریخی آن و نقش مردم کوفه در این حوادث پرداخته است. گونه های مختلف تشیع و راههای ارتبا...

عدل یکی از مهمترین مسائل کلامی است که از صدر اسلام ، همواره موضوع مورد بحث محافل علمی بوده است. علامه طباطبایی ، با تمسک به تفسیر قرآن به قرآن و از طریق مفاهیم و استدلالات فلسفی ، بحث عدل را چنان تفسیر کرده است که نه محذور جبر اشاعره از آن بر می آید ، و نه تفویض معتزله – که توحید افعالی را خدشه دار می سازد - ، از نتایج آن است. همچنین علامه تعریفی غیر از تعریف امامیه ، از عدل ارائه می دهد. علامه...

در این تحقیق سعی گردیده تا با تحلیل توحید و توحید افعالی در مکتب اشاعره به تفسیرهایی که اشاعره از موضوع توحید بر اساس آیات و روایات به¬دست داده¬اند، پرداخته شود. بدین منظور، با بیان استدلال های آن¬ها به مبانی¬ای که دیگر فرقه¬های متکلمان هم چون معتزله و امامیه برخلاف دیدگاه آن¬ها آورده¬اند، توجه گردیده و سپس این موضوع بر اساس نظریات شهید مطهری مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته شده است. بر همین اساس،...

پس از رحلت پیامبر(ص) و با گسترش دامنۀ فتوحات جهان اسلام، نحله‌ها و فرقه‌های فکری و عقیدتیِ جدیدی پدیدار گشت که هر یک از آن‌ها برای اثبات عقاید خود، به آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تأویل و تفسیر نادرست آن پرداختند. این مسأله عالمان شیعی را بر آن داشت تا با طرح دیدگاه شیعه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در این‌باره بپردازند. إبن‌شهرآشوب مازندرانی یکی از عالمانی است که با تألیفات ارزندۀ خود، خدم...