قیام یحیی بن عمر علوی درسال250ق روی داد. در این زمان، نزاع میان قدرت طلبان خلافت در سامرا و بغداد به عنوان دو پایگاه و مقر نیرو های رقیب در اوج بود. اوضاع ظاهری خلافت نابسامان و در حقیقت تصمیم گیرندگان اصلی قدرت، سرداران و سپاهیانی بودند که از سی سال قبل قدرتشان در حاکمیت رو به ازدیاد بود. از سوی دیگر شخصیت خلفایی که در این دوران حکومت را در اختیار داشتند از هرگونه توسعه قدرت و نفوذ سیاسی به نف...

با توجه به ویژگیهای خط عربی و وجود لهجه های مختلف در میان اقوام عرب درباره قراءت قرآن واداء کلامات نورانی آن ‘ اختلافاتی درباره قرائت قرآن در میان مسلمانان از همان آغازین روزهای گسترش اسلام پدیدار گشت. ناتوانی عده ای در فراگیری و قرائت قرآن کما انزل و شوق قرائت و تعلیم آن موجبات نشر اختلافاتی در قرائت گردید واین همه بعد از تلاش خلفا بویژه عثمان برای محو اختلافات صورت می گرفت با گذشت نزدیک به یک...

انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کم‌رنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با این‌همه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی به‌وضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه‌.ق. محور عمدۀ این پژوهش است، تا به این مسئله بپردازد: شاخصه‌های...

شیعیان، با وجود دفاع معقول و منظم از شریعت اسلام و پایبندی به اصول و ارزش‌های آن، گاه از جانب مخالفان، به‌‏ویژه برخی از اهل‏سنت، در معرض تهدید و اتهامات گوناگون قرار می‏گرفتند. یکی از مهم‏ترین این اتهامات، انتساب آنان به زندقه بود که به مثابه ابزاری از جانب دشمنان برای حذف شیعیان به‌کار می‌رفت. زندقه از جریان‌های پیش از اسلام در ایران بود که در عصر اول عباسیان گسترش یافت و خلفا، گروه‌ها و شخصی...

یکی از مهم‌ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه‌جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، ...

زیارت عاشورا جزو زیارات مشهور و مجرّب است که علمای بزرگ شیعه در قرون متمادی بر آن تأکید نموده‌اند. لعن بر دشمنان اهل‌بیت: از مهم‌ترین بخش‌های زیارت عاشورا به شمار می‌رود که موجب خرده‌گیری و طرح شبهه معاندان و منافقان گردیده است. آنان مدعی هستند متن زیارت عاشورا که مشتمل بر لعن‌های متعدد و بخصوص لعن خلفاست با قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت: منافات دارد. در این پژوهش که از نوع تاریخی است در ...

اصحاب رسول خدا(ص)، در رخدادها و حوادث عصر خویش و حتی تغییرات و تحولات سال­ها و قرون بعد، تاثیرگذار بوده­اند؛ پس برای شناخت درست و دقیق  اوضاع  سیاسی و نظامی تاریخ صدر اسلام، بررسی شخصیت و عملکرد آن‌ها ضرورتی انکارناپذیر است. حذیفه‌بن‌یمان از اصحاب کِبار رسول خدا(ص) بوده است که در تمامی جنگ‎های حضرت شرکت کرده و در جریان سوء­قصد منافقان، در عقبه هرشى، به حفاظت از پیامبر(ص) پرداخت. وی چون در این حا...

بغداد، دارالخلافة عباسیان که شماری از فرقه‌ها و نحله‌ها را در خود جای داده بود، در سدة چهارم هجری که آل‌بویه بر آن سلطه یافت، صحنه نزاع و کشمکش میان شیعیان و سنیان گردید. این مجادلات، از عرصه‌ها و مراکز فرهنگی آغاز و به‌ تدریج، به صحنه‌های اجتماعی کشیده شد و آرامش مدنی را بر هم زد. درست است که بیشتر فرقه‌های اسلامی در طول تاریخ با یکدیگر اختلاف نظر داشته‌اند؛ اما در این مقطع تاریخی، اختلاف‌ها و...

چکیده شناخت فرقه ناجیه از میان فرق اسلامی منوط به استدلال صائب و بکارگیری روش صحیح در امامت خاصه است. نگارنده با توجه به مقایسه و بررسی روش های مختلف در صدد ارائه راهکار مناسبی است که بتوان با لحاظ نمودن آن، مساله خلافت و حکومت را در تمدّن اسلامی آتی حل نمود  به گونه ای که ارتباط خاصّی میان روش نقلی حدیثی با اجماع و شورا برقرارباشد. با بررسی ملاک های شناخت امام در بین فرقه های مختلف در صدد پاسخ ...

سیمای امام علی(ع) در تألیفات صوفیه بازتاب یافته است و بر این اساس می توان متون تصوف را جزو منابع شناخت حضرت به شمار آورد. در این مقاله با تأکید بر چهار عامل تأثیرگذار در ذهنیت صوفیه نسبت به امام علی(ع)، کوشش شده است تا تصویر ایشان از حضرت بررسی شود. این چهار عامل عبارتند از: الف- اوصاف شخصیِ امام علی(ع) در روایات و احادیث مورد استفاده صوفیه که اغلب ماخوذ از منابع سنی هستند. ب- نسبت امام علی(ع) ب...