چکیده:در باب حقوق بشر دو گفتمان فراقراردادی و قراردادی مطرح است و تساوی حقوق و نیز تساوی در برابر حقوق، مسبوق به تساوی مستحقان است؛ با این تفاوت که: در گفتمان فراقراردادی، تساوی مستحقان امری عینی است و ریشه در حقیقت واحد و جامع دارد، و در گفتمان قراردادی، تساوی مستحقان با فرض و اعتبار تأمین می‌شود. اما ظاهراً کثرت نوعی انسان صدرایی با طرح انسان‌های متباین نمی‌تواند با تساوی حقوق مستحقان سازگار ب...

به اعتقاد اندیشمندان، دو دیدگاه در زمینة فلسفة حکمت و هنر اسلامی در معماری وجود دارد. در دیدگاه اول تجلی عینی اسلام در برخی آثار معماری به‌وضوح دیده می‌شود. براساس این اعتقاد، آثار معماری حاصل فرآیندی در اندیشه‌های اسلامی و به‌خصوص شیعی در بستر سال‌ها تجربه است که به عالی‌ترین شکل ممکن در عرصة ظهور متجلی شده است. در مقابل و به اعتقاد دیدگاه دوم، اسلام از آثار هنری و معماری دورة اسلامی کاملاً تفک...

چکیده بحث محوری و مرکزی مقاله تبیین هویت فلسفة سیاسی متعالی بر مبنای حکمت متعالیه است که در گام نخست، با تنقیح وجود پارادایمی به نام پارادایم صدرایی، مدعی الگوی بنیادینی شده‌‌ایم که می‌‌توان با ابتنا بر مبانی هستی‌‌شناسانه، معرفت‌‌شناسانه، انسان‌‌شناسانه و گرایشات ارزشی و اخلاقی منظومه‌‌ای از مسائل و موضوعات مطرح در فلسفة سیاسی را از اصول و مبانی مزبور استنباط و اجتهاد کرد. در بخش پایانی نوشتا...

این مقاله با مفروض گرفتن اینکه فلسفه اسلامی و فلسفة سیاسی اسلامی وجود دارد  در پی تبیین این پرسش است که فلسفة‌ سیاسی اسلامی به چه معنی است و چه تلقی‌هایی  از آن وجود دارد و در ذیل این معانی و تلقی‌ها، چه مکاتبی در حوزه فلسفة سیاسی شکل گرفته‌اند. در تحلیل چیستی و معنای فلسفه سیاسی اسلامی، دیدگاه‌ها و تلقی‌های گوناگونی ارائه شده یا قابل ارائه است، برخی از این تلقی‌ها شبیه یا نزدیک به هم هستند، بر...

در این نوشتار تلاش شده است با مروری بر سه دسته از مهمترین مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی در فلسفة تربیتی دیویی، اندیشة وی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. چه بسا به دلیل تحولات جاری ناهمگون در فکر و اندیشة  دیویی، فهم کلام و دیدگاه او قدری مشکل به نظر برسد و نقد تفکر وی به این سادگی‌ها میسر ننماید. با این وجود، به دلیل موضع‌گیری‌های آشکار دیویی در ساحت جهان‌بینی و ایدئولوژی و صراحت گ...

اسپینوزا با اعتقاد به تک جوهری خدا را تنها حقیقت جوهری عالم و بقیة موجودات را حالات صفات او دانست. وی در براهینی که بر وجود خدا اقامه کرده است، از دو روش انّی و لمّی استفاده کرده است و از میان آن دو اتقان برهان لمّی را بیشتر می داند. این براهین به طور عمده در سه اثر او آمده است: «اصول فلسفة دکارت»، «رسالة مختصره» و «اخلاق». برهان مهم او بر وجود خدا برهان وجودی است و تقریر او از این برهان مشابه تقر...

بنیاد دوئالیسم فلسفة غرب، که در مدرنیته به تجلی نهایی خویش رسید مبتنی بر تضاد عقل/ غریزه، آسمان/ زمین، روح/ تن، و لذت/ اخلاق بود. فوکو نقد این دوئالیسم را که با نیچه، هایدگر، مارکس، و فروید آغاز شده بود به سرمنزل نهایی خویش، به نفع غریزه/ زمین، رساند. این مقاله به بررسی اندیشه های میشل فوکو، گسست وی از گفتمان فلسفی/ سیاسی مدرنیته، و تداوم های وی بر آن ها می پردازد. مدرنیته با اومانیسم، ادعای نف...

سوبژکتیویسم به مثابۀ یک طرح معرفت‌شناختی، از مؤلفات بنیادین تفکر مدرن شناخته می‌شود. این طرح با کوژیتوی دکارتی و تلقی انسان به عنوان «جوهر اندیشنده» پایه‌گذاری شد و با فلسفة استعلایی کانت و اعطای نقش خودبنیادی به بشر در عمل شناخت اهمیتی بی‌مانند در معارف بشری دوران جدید یافت. اما با آغاز قرن بیستم و تغییرات پارادایمیکی که در فلسفه رخ داد، اندیشه‌هایی پدیدار شد که طرح سوبژکتیویسم، این بنیاد مستح...

این مقاله گزارش کوتاهی است درمورد مهم‌ترین موضوعات فلسفی افلاطون در‌باب نظر و سیاست. بحث اصلی تحقق دولت‌شهر آرمانی است که در بخش فلسفة سیاسی مطرح است. نخست به نظریات افلاطون دربارة شناسایی، بقای نفس، نظریة مُثل، که از زیر‌بنایی‌ترین اصول فلسفة افلاطون است، و سپس به طرح مسائلی از قبیل عدالت، تربیت، فضلیت اخلاقی، و آیین کشورداری پرداخته شده است. افلاطون دربارة دولت مثالی خود می‌گوید که دانایان بای...