ارزش های اجتماعی در جوامع انسانی تأثیر بسیار دارد و معیارهای فرهنگی هستند که مردم با توجه به آنها خوبی و بدی، زیبایی و جذابیت و مطلوبیت پدیده ها و اشخاص را ارزیابی می کنند. در این جستار تلاش کرده ایم تحول معیار ارزش های اجتماعی را در مدایح شاعران ایرانی ـ عربی و پارسی گوی ـ از قرن اول تا نیمه دوم قرن پنجم هجری نشان دهیم. به همین منظور با بررسی مدایح این دوره، معیار ارزش های اجتماعی را دسته بندی...

رؤیت از واژه‌ها و اصطلاحاتی است که حتی پیش از اسلام در ادیان مسیحیت و یهودیت مطرح بوده است و در قرون اولیه اسلام مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در سده دوم و سوم هجری قمری به اوج خود رسیده و بحث دربارۀ آن ادامه یافته است. همین امر سبب تشکیل فرقه‌ها و گروه‌های مختلفی گردیده است. این مسئله بیشتر در حوزه‌های ادبی، کلامی و عرفانی تحلیل و نقد شده ‌است. در این گفتار می‌کوشیم تا پس از معنی رؤیت به ب...

وجود یک نظام حقوقی مشخص که حقوق مالکیت و حقوق قراردادها را به خوبی تعریف نماید می‌تواند نقش مهمی در کاهش هزینه‌های انعقاد قرارداد – که از مهم‌ترین اجزای هزینه‌های مبادله به شمار می‌رود – داشته باشد. شمال شبه‌جزیره عربستان در روزگار پیش از ظهور اسلام فاقد قانون مالکیت و قانون قراردادها و در نتیجه یک نظام حقوقی مشخص بود و همین امر هزینه‌های انعقاد قرارداد را در وضعیت نامساعدی قرار می‌داد. هجرت پی...

آگاهی تاریخی و دینی جوامع مسلمان از مبانی فرهنگ و عقاید اسلامی از متونی متأثر است که در قرون نخستین اسلامی تدوین و تصنیف شده‌اند. ماهیت سنت‌گرایانه فرهنگ مسلمانان باعث شده است فرآورده‌های مؤلفان این متون، به عنوان مبنا و معیارهای شناخت سنت اسلامی فهمیده شود. این در حالی است که بر اساس رویکرد تفسیری ـ انتقادی، این متون ساختارهای روایی حاوی معناهایی گفتمانی‏ هستند که در موقعیت بافتاری قرون نخستین...

درباره تأثیر فرهنگ اسلامی (قرآن، حدیث و دیگر مظاهر اسلامی) در زبان و ادب پارسی در قرن های یکم و دوم هجری و حتی تا اواخر قرن سوم، گاهی سنجیده و قابل اعتماد که بر پایه سندهای معتبر کتبی بدست آمده باشد، نداریم. این دوره به ویژه دو قرن نخستین آن، به بیان آقای دکتر محمدی، دوره انتقال و به تعبیر آقای دکتر زرین کوب، دو قرون سکوت نامیده شده است. به کمک قرائن موجود در زبان و ادبیات فارسی یعنی در نمونه ه...

قرآن‌های کهنِ متعلق به قرون آغازین اسلامی، به‌ویژه سه قرن نخست، کمیاب و ارزشمندند. برگه­‌هایی از یکی از معدود مصاحف کوفی بسیار کهن در موزۀ رضا عباسی تهران نگهداری می‌شود، که هرچند این برگه‌ها، مجزا و حتی دارای تاریخ‌های متفاوت بین قرن­‌های ­سوم و چهارم دانسته شده، در واقع همگی متعلق به یک مصحفند. برگه‌های دیگری از این مصحف از حدود چهل سال پیش به حراجی­‌های لندن و از آن‌جا به موزه‌­ها و کلکسیون­‌...

حیات سیاسی - ننظامی صفاریان پس از شکست و اسارت عمرولیث ، در منابع تاریخی قرون چهارم ، پنجم و ششم هجری قمری با ابهامات و تیرگی هایی همراه شده است. بیشتر این منابع در هنگام نقل اخبار سلسله های قدرتمند معاصر با امیر خلف و جانشینان او، به گونه ای سخن گفته اند که گویی امارت آنها در سیستان پس از عمرولیث پایان یافته است . اما واقعیت امر چنین نبوده است. امارت خاندان صفاری نه تنها پس از عمرولیث به حیات ...

محمد بن موسی خوارزمی ریاضی‌دان بلندآوازة ایرانی در قرن سوم هجری علمی را برای نخستین‌بار صورت‌بندی و تدوین کرد که خود آن را «جبر و مقابله» نامید؛ علمی که تمام شرایط یک دانش واقعی را داشت، یعنی همان‌که ارو‏پاییان از آن به «ساینس» تعبیر می‏کنند. این ریاضی‌دان با استفاده از این دانش نو‏پا توانست همة‏ معادلات درجه دوم زمانش را حل و راه را برای حل معادلات درجة‏ بالاتر هموار کند. بر اساس الواح بابلی...