خلاق المعانی کمال الدین اسماعیل اصفهانی شاعر قصیده سرای بزرگ اواخر قرن ششم و اوایل هفتم و از شعرای نامی ایران در ابداع معانی بدیع و تعبیرات و تشبیهات جدید است. وی با خلق مضامین بی همتا و التزامات دشوار، به ویژه در کاربرد ردیف، خود را تا نام خلاق المعانی به اوج رسانید. با وجود شگفتی های شعری در دیوان وی، اشعار این شاعر گرانقدر کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. بنابراین،این مسئله مارا برآن داشت تاگ...

قصاید سنایی از نظر ارزش ادبی نه تنها با دیگر آثار برجسته او هم‏چون حدیقه‏الحقیقه قابل مقایسه است که با آثار پرآوازه زبان و ادب فارسی پهلو می‏زند. تنوع مضمون و محتوا در قصاید سنایی، پیوند اندام‏واری با معمّای چندگانگی شخصیت شاعر و افسانه‏های مربوط به او دارد. موضوعاتی که سنایی در قصاید خود درج کرده است، هم متنوع است و هم به ظاهر یک‏دست نیست. به همین خاطر ممکن است به ذهن مخاطب چنین خطور کند که مگر...

ایلخانیان از دست نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودند که میراث هنر سلجوقیان را در تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آن ها انجامید. یکی از تزئینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزئینات معماری به جای مانده است. تقریباً تمامی نمونه های موجود از این دوره توسط محققین شناسایی شده، اک...

مناره در معماری اسلامی تقریبا عمری به درازای تاریخ اسلام دارد. این عنصر معماری با توجه حاکمان مرکزی و محلی توانسته است به یکی از نمادهای استوار قدرت اسلامی بدل شود که با کارکردهای گوناگون در سرتاسر دنیای اسلام به اشکال مختلف خود را نمایان کند. در دوره ی تاریخی سلجوقی از مناره در اکثر مناطق ایران برای استفاده های همچون میل راهیابی و یادمان پیروزی استفاده میشد. در این دوره مناره ها با تزئینات بسی...

در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتاب های تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجر...

مکتب فلزکاری موصل یکی از فعال ترین و برجسته ترین مکاتب فلزکاری در دورۀ اسلامی هم زمان با اواخر دورۀ سلجوقی و دورۀ ایلخانی است. به دلیل جایگاه ویژۀ هنر فلزکاری دوران اسلامی و جایگاه خاص مکتب فلزکاری موصل، پژوهش در مکتب فلزکاری موصل بر اساس شیوه ها و فنون ساخت و تزئین شکل ها و شکل زیباشناختی آثار ضروری به نظر می رسد. ازاین رو، این مقاله درصدد تبیین ویژگی های مکتب فلزکاری، فنون ساخت و تزئینات و مف...

امروزه در معاملات، تضمین پرداخت دین از سوی مدیون، برای متعهدٌ له از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از راهکارها جهت ایجاد چنین تضمینی توسل به عقد ضمان می باشد. ضمان عقدی است که میان ضامن و طلبکار(مضمونٌ له) واقع می شود: ضامن تعهد پرداخت دین را می کند و مضمونٌ له به سقوط طلب خود از مدیون رضایت می دهد و در نتیجه این تراضی، دین از عهدة مدیون خارج، و به ذمة ضامن منتقل می شود. گاه ممکن است جهت تضمین هر ...

تقسیم بندی جهان به بخش های مختلف، از مسائلی است که با آغاز زندگی اجتماعی بشر در گوشه و کنار جهان شروع شده است و هنوز هم ادامه دارد. قدیمی ترین تقسیم بندی ها دارای جنبه اسطوره ای و افسانه ای است که از حدود اطلاعات جغرافیایی یا معتقدات مذهبی و قومی پیشینیان خود حکایت می کند. در سنت ایرانیان باستان، تقسیمات جغرافیایی متنوعی مشاهده می شود. هر کدام از این تقسیمات، در ذکر مناطق جغرافیایی، از آرایشی خ...

جریان عرفان، جنبه شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه ای از مقابر دوران اسلامی است که معمولاً به وسیله مریدان در د...

یکی از مکان‌های مهم در مجموعۀ تاریخی تخت‎جمشید، کاخ تچر است. از دیدنی‌های این کاخ، تعدادی کتیبه است که به پادشاهان، ‌امیران و حاکمان معروف، از پیش از اسلام تا دورۀ قاجاریه تعلّق‎دارد. از جملۀ این کتیبه‌ها، دو کتیبۀ عضدالدولۀ دیلمی است. عضدالدوله در یکی از کتیبه‎های خود به بیان واقعۀ حملۀ ابن‎ماکان به اصفهان و لشکرکشی به اصفهان برای دفع او می‌پردازد و کتیبۀ دوم از خوانده‎شدن کتیبۀ ساسانی توسط دو ...