هنر و ادب از اساسی ترین نمودارهای فرهنگ و تمدن بشری است که با لایه های عمیق ناخودآگاهی پیوند ناگسستنی دارد. بر اساس نظریه یونگ کهن الگوها )آرکی تایپ ( بن مایه ها و تصاویر نمادینی هستند که در اساطیر و فرهنگ ها ،مفاهیم مشترک و مشابهی را در ناخودآگاه بشر در طول زمان به جا گذاشته اند. در گلشن راز، کهن الگو ها ریشه در ناخودآگاهی جمعی دارند. در این مثنوی کهن الگوی آفتاب، دریا)آب( ، آتش، آیینه و سفر، ...

متون مقدس مهم­ترین منبع برای شناخت احکام و معارف اسلامی به شمار می­آیند؛ اما درباره چگونگی فهم این متون میان صاحب نظران اختلاف عقیده وجود دارد و هر گروهی از دیدگاه خاص خود به آنها نگریسته­اند. چنانکه تأویل عارفانه به جنبه­های باطنی و معنوی متون قدسی و کشف اسرار و اشارات آن می­پردازد. به این معنا که عرفا با دیدگاهی متفاوت از سایرین، شیوه صحیح فهم متون را از طریق باطن، امر ممکن دانسته­ و در صدد ف...

تفسیر تستری از منظر تاریخی به قرن سوم هجری باز می‌گردد که از نزدیک‌ترین تفاسیر قرآن به عصر نزول است. رنگ و لعاب عرفانی و نیز اشتمال آن بر جنبه‌های کلامی و ادبی از سوی دیگر بر اهمیت آن می‌افزاید. مهم‌ترین جنبه این تفسیر، صبغه عرفانی آن است که همواره عارفان و عالمان پس از او به آن توجه داشته‌اند و بر آنان تأثیر گذاشته است. تستری ضمن تأکید بر صبغه عرفانی، از حدیث و لغت نیز بهره برده است. او در کنا...

محیی الدین بن عربی، بزرگ چهره برجسته عرفان اسلامی، در طی آثار خود همواره با نگاهی ژرف به آموزه های دینی توجه کرده است. وی بر بنیاد آموزه های عرفان نظری خود، با نگرشی باطنی به تأویل و تحلیل آیات قرآن و احادیث نبوی همت گمارده و در این راستا سعی نموده است که با قرائتی نو از آموزه های دینی بنیان دستگاه فکری خود را مستحکم تر سازد. وی در اثر جاودان خود، فصوص الحکم، با تحلیل احوال بیست و هفت نبی، به ت...

استفاده از آیات قرآن و احادیث نبوی در متون منثور پس از اسلام امری رایج بود که به منظور حفظ کلام الهی و نبوی، همچنین آرایش و تزیین متن به شیوه های گوناگون به کار می رفت. کاربرد آیات و احادیث، اساس و شالوده متون عرفانی را تشکیل می دهد که در نثرهای ساده و فنّی این دسته از متون به صورت گسترده به کار رفته است. کتاب شرح شطحیّات اثر روزبهان بقلی از جمله متون منثور عرفانی به نثر فنّی (قرن ششم) است که در آ...

در این رساله به تبیین آراء فلوطین درخصوص صادر اول و مقایسه ی آن با آرائی پرداخته ایم که در همین خصوص از آیات و روایات اسلامی قابل استنباطند. فلوطین بر اساس آراء افلاطون به سه اقنوم احد، عقل و نفس قائل می شود. احد ازلاً کامل است و هر چیز کاملی تولید می کند. محصول این تولید، تصویری از احد به نام عقل ناتمام است. عقل ناتمام با تلاش برای کسب شناختی حصولی از احد، از سویی فعلیت خود را کامل می کند و از ...

اشعار خاقانی شروانی را دشوار و دیریاب دانسته اند.عوامل دشواری دیوان خاقانی متعدداست.استعارات نوین و بدیع ، کنایات بعید، تلمیحات گسترده، اقتباسات فراوان از آیات و احادیث و تفاسیر، بهره گیری از باورهای عمومی و اصطلاحات علمی از جمله عناصری است که موجب رازناکی شعر خاقانی می گردد.با پی گیری و تفحص و یافتن برخی منابع می توان اغلب دشواری های دیوان خاقاین را باز گشود.

مدح پیامبر(ص)واهل بیت (ع)در دیوان شعراجاری است . تبیین اوصاف اهل بیت (ع) با استناد به آیات و روایات ‘ سنتی است که اکثر مدیحه سرایان بدان پرداخته اند . در میان شعرا بوصیری بخاطر برده اش و دیگر سروده هایش از جایگاه ویژه ای برخوردار است ‘جایگاهی که شاعران قرون واعصار را به تقلید واداشته است. بوصیری در دیوان خود با اشاره به آیات قرآن و احادیث ‘ پیامبر را نذیر مبین و افصح من نطق بالضاد معرفی کرده و ...

  شاعران ایرانی از آغاز پیدایش زبان فارسی، کم و بیش به قرآن کریم و احادیث توجّه داشته‌اند. این توجّه در سده‌های هفتم و هشتم با گسترش معارف اسلامی و اندیشه‌های عارفانه به اوج خود می‌رسد. مولانا حسن کاشی، شاعر پارسی‌گوی شیعی سده‌ی 7 - 8 ه . ق به اقتضای تربیت خانوادگی، علاقه‌ی شخصی، ذهنیّت مذهبی و سنّت انعکاس معارف اسلامی در شعر پارسی با این منابع معرفتی آشنایی عمیق داشته و در اشعار خود به ویژه در قص...

چکیده مؤلف پژوهش حاضر درصدد است اصطلاح «رعیت» را از ظهور تا رواج آن در تاریخ ایران میانه بررسی و تبیین نماید. این مفهوم، که مطابق احادیث پیامبر، در آغاز به منظور مسئولیت‌پذیری به کار رفته، در دوره‌های بعدی به «اطاعت» و «تبعیت» صرف و سپس به «ملکیت مطلق» تغییر معنا و ماهیت داده است. مدعای تحقیق آن است که نظام اندرزنامه‌ای دورۀ اسلامی، به‌خصوص دورۀ سلجوقی، تأثیر به‌سزایی در تطور و چرخش مسیر حقوق ...